U nas zapłacisz kartą
Rakowiak złośliwy (plama soczewicowata złośliwa)
Plamy soczewicowate w przebiegu chorób
Warto wiedzieć, że plamy lentigo w niektórych przypadkach mogą wynikać z chorób ogólnoustrojowych. Zmiany skórne są charakterystyczne dla zespołu Peutz-Jeghersa lub zespołu Carneya. Jeśli oprócz plam soczewicowatych występują u ciebie niepokojące objawy, skonsultuj się z lekarzem i wykonaj podstawowe badania krwi.
Skóra to największy organ ludzkiego ciała: to bardzo ważne, aby poddawać ją corocznej kontroli u dermatologa. Pamiętaj, aby co najmniej raz na 12 miesięcy stawić się u lekarza w celu wykonania dermatoskopii. To szybkie badanie pozwala wykryć podejrzane zmiany skórne i zareagować, zanim przeistoczą się w nowotwory.
Regularną dermatoskopię powinny wykonywać zwłaszcza te osoby, które posiadają sporo zmian barwnikowych oraz plam soczewicowatych.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?
W przypadku zmian barwnikowych powiek konieczne są regularne wizyty lekarskie połączone z badaniem w lampie szczelinowej i wykonaniem dokumentacji fotograficznej.
Nie ma jednoznacznych zaleceń pozwalających na uniknięcie zachorowania. Ponieważ istotne jest narażenie skóry na działanie promieniowania słonecznego i UV, należy unikać nadmiernej ekspozycji na działanie słońca i solariów. Dotyczy to zwłaszcza osób z jasną karnacją, skłonnych do oparzeń, ze znamionami dysplastycznymi, a także ludzi mających dużą liczbę znamion. Należy stosować preparaty zawierające filtry o wysokim stopniu ochrony przed promieniowaniem UVA i UVB, ubrania z długim rękawem, kapelusze z ochronnym rondem oraz okulary przeciwsłoneczne. Krewni pierwszego stopnia chorych na czerniaka powinni okresowo poddawać się kontrolnym badaniom dermatologicznym. Ponadto niezwykle istotna jest samoobserwacja i nielekceważenie pojawiających się zmian barwnikowych w skórze powiek.
Zobacz także
Znamiona barwnikowe Nadmierna ekspozycja na słońce jest jednym z czynników sprzyjających zezłośliwieniu znamienia barwnikowego. W celu obniżenia ryzyka rozwoju czerniaka należy stosować odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną.
Zaburzenia barwnikowe Zaburzenia barwnikowe skóry to grupa chorób, w których dochodzi do zmiany zabarwienia skóry. Zmiany mogą dotyczyć zarówno niewielkiej powierzchni skóry, jak również zajmować skórę praktycznie całego ciała. Nie wszystkie przebarwienia są chorobą i wymagają leczenia, np. piegi stanowią cechę danej osoby i mogą mieć tendencję do zanikania w okresie jesienno-zimowym. Część zaburzeń może samoistnie ustąpić, np. ostuda, plama soczewicowata.
Co to jest plama soczewicowata?
Plamy soczewicowate to dobrze odgraniczone od otaczającej je skóry zmiany. Najczęściej mają barwę jasno- bądź ciemnobrunatną. Plamy pojawić się mogą już w dzieciństwie i początkowo trudno je odróżnić od piegów. Drugim typem są plamy soczewicowate starcze i słoneczne, które wynikają z przewlekłej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Mimo iż podobnie jak czerniak, plama soczewicowata wywodzi się z melanocytów, nie znaczy, że ma z nim coś wspólnego. Bardzo rzadko zdarzają się zmiany przypominające plamy soczewicowate mające złośliwy charakter i wykazujące progresję do czerniaka. Najczęściej jednak wygląd zmiany dość szybko budzi niepokój, a czerniak powstający na tle plam soczewicowatych z reguły dość dobrze rokuje.
Plama soczewicowata może wystąpić pojedynczo bądź mnogo, głównie lokalizuje się w obrębie tułowia. Plamy pojawiają się już w dzieciństwie. Zdarza się, że występują również na błonach śluzowych jamy ustnej i wargach. Mogą wchodzić w skład zespołu LEOPARD:
- L = lentiginosis (plamy soczewicowate na błonach śluzowych jamy ustnej i warg),
- E = zaburzenia w EKG,
- O = zaburzenia wzrokowe,
- P = płucne zaburzenia,
- A = anomalie narządów płciowych,
- R = niski wzrost (retardation of growth),
- D = głuchota (deafness).
Plamy soczewicowate mogą mieć także postać starczą oraz formę plam słonecznych. Mogą być więc wynikiem naturalnego procesu starzenia się i przewlekłej, długoletniej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Zdarza się, choć bardzo rzadko, że plama soczewicowata może stanowić punkt wyjścia dla czerniaka. Prawdę mówiąc, większość znamion barwnikowych niesie takie ryzyko, wobec czego konieczna jest regularna obserwacja wszystkich zmian barwnikowych.
Kto jest podatny na plamy soczewicowate?
Plamy lentigo dotyczą przede wszystkim osób z jasną karnacją. Osoby z cerami śniadymi doświadczają ich zdecydowanie rzadziej, ze względu na wyższy poziom melaniny w skórze. Ryzyko powstawania plam soczewicowatych rośnie wraz z wiekiem.
Łagodna plama soczewicowata jest płaska, ma do 1 cm średnicy i równe brzegi. Może mieć kolor od jasnobrązowego do brunatnego. Jeśli plama lentigo odbiega od tego opisu, warto skonsultować ją z dermatologiem.
Dowiedziono, że istnieje odmiana plam lentigo, które wykazują potencjał transformacji w czerniaka skóry. Tego typu plamy soczewicowate wyróżniają się ciemniejszym zabarwieniem, nierówną powierzchnią oraz poszarpanymi krawędziami. Wzmożoną czujność powinna wywołać także zmiana, która piecze, swędzi bądź krwawi.
Jeśli zauważysz u siebie podobną zmianę skórną, jak najszybciej skonsultuj się z dermatologiem. Proste i bezbolesne badanie – dermatoskopia – wykaże, czy zmiana zdradza symptomy złośliwości.
Plama soczewicowata – jak wygląda?
Plamy soczewicowate to zmiany powstające na skutek zwiększonej ilości komórek barwnikowych (melanocytów w naskórku). Te charakterystyczne, ciemnobrązowe plamy o średnicy od 2 do 20 mm mogą pojawiać się w każdym wieku i dotyczyć różnych okolic ciała – głównie pleców, tułowia, twarzy, dłoni lub przedramion. Warto podkreślić, że w przeciwieństwie do innych znamion barwnikowych lub piegów, plamy soczewicowate nie zmieniają swojego odcienia pod wpływem działania promieniowania słonecznego.
Plamy soczewicowate mogą mieć podłoże genetyczne lub charakter nabyty. W zależności od ich genezy wyróżnić możemy:
- plamy soczewicowate zwykłe – zmiany będące efektem uwarunkowań genetycznych i takich schorzeń jak m.in. zespół Peutza-Jeghersa, zespół LEOPARD, zespół Carneya, czy też xeroderma pigmentosum,
- plamy soczewicowate posłoneczne – zmiany o charakterze nabytym, będące konsekwencją nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. Plamy mogą zniknąć po dłuższym unikaniu promieniowania słonecznego,
- plamy soczewicowate starcze – pojawiają się w wyniku naturalnych procesów starzenia się skóry i nie znikają samoistnie,
- plamy soczewicowate złośliwe – plamy, które mogą stanowić podłoże do rozwoju czerniaka. Są znacznie ciemniejsze niż klasyczne plamy soczewicowate i mają lekko wypukłą powierzchnię. Pojawiają się zazwyczaj u osób w starszym wieku i umiejscawiają się na twarzy oraz w obrębie dekoltu. Chociaż zmiany te mogą prowadzić do rozwoju nowotworu, czerniak wywodzący się z nich przyjmuje jedną z najłagodniejszych postaci o lepszych rokowaniach.
