U nas zapłacisz kartą
Rakowiak złośliwy (plama soczewicowata złośliwa)
Plamy soczewicowate: jak wyglądają i skąd się biorą?
Plama soczewicowata (z łac. lentigo) to nabyta lub wrodzona zmiana skórna przypominająca pieprzyk. Zmiany te występują najczęściej na plecach lub klatce piersiowej, jednak mogą pojawić się również na twarzy i kończynach. Sprawdź, jak rozpoznać plamę soczewicowatą oraz czy wymaga ona zbadania przez dermatologa.
- Plama soczewicowata: czym jest?
- Skąd biorą się plamy soczewicowate?
- Kto jest podatny na plamy soczewicowate?
- Czy plama soczewicowata może być złośliwa?
- Czy plam soczewicowatych można się pozbyć?
- Jak usunąć plamy lentigo domowymi metodami?
- Plamy soczewicowate w przebiegu chorób
- Pamiętaj o badaniach dermatologicznych
- Plamy soczewicowate: podsumowanie
Jakie są sposoby leczenia?
W przypadku piegów nie ma żadnej potrzeby ich leczenia. W zupełności wystarcza odpowiednia ochrona przed słońcem.
Leczenie plamy soczewicowatej zwykłej nie jest konieczne. Również w przypadku plam soczewicowatych słonecznych (starczych) leczenie nie jest konieczne, a wystarczy jedynie skuteczna ochrona przed słońcem. Ze względów kosmetycznych można ewentualnie stosować zabiegi krioterapii, rzadko preparaty zmniejszające pigmentację (mogą jednak spowodować odbarwione plamy na skórze).
Znamiona barwnikowe zwykle nie wymagają leczenia, ale z uwagi na pewne ryzyko przekształcenia się w czerniaka można je wycinać ze skóry, zwłaszcza jeśli znajdują się w miejscu narażonym stale na mechaniczne podrażnienia. Znamiona dysplastyczne (atypowe) usuwa się i poddaje badaniom histopatologicznym.
Prawdopodobieństwo zezłośliwienia znamion błękitnych jest wprawdzie małe, mimo to można je profilaktycznie usuwać.
Melanoza skórna lub melanoza oczno-skórna (znamię Oty) są zmianami rozległymi i nie ma możliwości ich usunięcia w całości. U 1:400 osób z melanozą oczno-skórną, zwłaszcza rasy kaukaskiej, rozwija się czerniak błony naczyniowej, dlatego chorzy ci wymagają ścisłej obserwacji klinicznej przez okulistę. Ponadto u tych chorych większe jest także ryzyko rozwoju jaskry barwnikowej (jaskry wtórnej otwartego kąta przesączania, zob. Jaskra barwnikowa).
W przypadku plamy soczewicowatej złośliwej (melanotyczna plama Hutchinsona) konieczne jest wycięcie jej z dużym marginesem tkanek oraz wykonanie biopsji z mapowaniem różnych obszarów do monitorowania brzegów plamy. Wynika to z faktu, że nieprawidłowe komórki znajdują się daleko poza widocznymi klinicznie granicami plamy soczewicowatej złośliwej. Następnie konieczna jest ścisła obserwacja chorego pod kątem nawrotów.
W przypadku czerniaka złośliwego podstawowe leczenie polega na wycięciu chirurgicznym guza z odpowiednim marginesem tkanki i badaniu regionalnych węzłów chłonnych. Niekiedy stosuje się tzw. biopsję węzła wartowniczego (zob.). Szczegóły dotyczące leczenia uzupełniającego przekraczają zakres tego opracowania i znajdują się w podręcznikach onkologii i/lub dermatologii.
Zmiany barwnikowe powiek
Zmiany barwnikowe skóry powstają z komórek barwnikowych (melanocytów, melanoforów), które w okresie rozwoju embrionalnego wędrują m.in. do skóry, błony naczyniowej oka i błon śluzowych. Komórki te wytwarzają melaninę, substancję chroniącą organizm przed nadmiernym promieniowaniem ultrafioletowym (UV). Mogą one jednak zapoczątkować także zmiany chorobowe zarówno o charakterze łagodnym, jak i złośliwym. Zmiany barwnikowe można podzielić na łagodne (wśród nich piegi, plamę soczewicowatą zwykłą, różne typy znamion barwnikowych), zmiany przedrakowe (plama soczewicowata złośliwa) oraz złośliwe (czerniak skóry).
Piegi to powszechnie występujące płaskie, małe (1–3 mm) plamy na skórze charakteryzujące się wzmożoną pigmentacją (zabarwieniem), wywodzą się z melanocytów warstwy podstawnej naskórka. Pod wpływem działania promieniowania UV (np. słonecznego) robią się ciemniejsze, ponieważ wytwarzają więcej melaniny. Występują głównie na twarzy, ale można je zaobserwować w każdym miejscu skóry eksponowanej na działanie promieniowania UV. Pojawiają się zwykle około 2. roku życia, ich liczba zwiększa się do wieku dorosłego, a u osób starszych zwykle maleje. Spotyka się je bardzo często u osób o jasnej karnacji oraz o rudych lub blond włosach.
Plama soczewicowata zwykła to barwnikowa zmiana o wyraźnych granicach (mogą być gładkie lub postrzępione) i jednolitym ubarwieniu (od brązowego do czarnego). Jest ona płaska, nieco większa niż pieg (3–15 mm). Plama ta nie powiększa się z czasem, a jej zabarwienie nie ulega nasileniu pod wpływem działania promieniowania UV. Plamy te mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty, często pojawiają się już w dzieciństwie. Powstają z melanocytów w naskórku. Na powiekach mogą występować w przebiegu zespołu Peutza i Jeghersa.
Ryc. 1. Znamię barwnikowe powieki