U nas zapłacisz kartą
Rak podstawnokomórkowy na nosie - przyczyny, objawy i leczenie
W jaki sposób lekarz rozpoznaje raka podstawnokomórkowego skóry?
Rak podstawnokomórkowy skóry ma charakterystyczny wygląd, dlatego często lekarz już po pierwszych oględzinach jest w stanie z bardzo dużym prawdopodobieństwem podać rozpoznanie. Czasami pomocne – chociaż niekonieczne – jest użycie ręcznego dermatoskopu (w uproszczeniu dermatoskop to urządzenie wyposażone w soczewki powiększające obraz oraz odpowiednie źródło światła oświetlające badaną zmianę skórną, zob. Badanie dermatoskopowe). Aby potwierdzić rozpoznanie, należy wyciąć całą zmianę, jeśli jest nieduża. Jeśli zmiana jest większa lub znajduje się w okolicy, w której wycięcie może być utrudnione (np. powieka oka), lekarz rozważy pobranie niewielkiego wycinka, a następnie – po potwierdzeniu rozpoznania w badaniu histopatologicznym – zaplanuje odpowiednie leczenie.
Leczenie najczęściej polega na wycięciu ogniska choroby z niewielkim (tj. 1–2 mm) marginesem zdrowej skóry. U chorych, którzy nie godzą się na wycięcie zmiany, można rozważyć zastosowanie radioterapii jako metody alternatywnej. Trzeba jednak pokreślić, że metodą pierwszego wyboru (i zalecaną w większości przypadków) jest niewielka operacja polegająca na wycięciu zmiany w całości. Radioterapię można stosować również wtedy, gdy rak ma dużą średnicę i znajduje się w obszarze, w którym wycięcie jest trudne lub wręcz niemożliwe (z powodów technicznych – np. bardzo duża zmiana na wierzchołku głowy). Stosuje się również inne metody, np. maść z chemioterapeutykiem (5-fluorouracylem) lub lekiem immunomodulującym (imikwimodem), skuteczność metod zachowawczych nie dorównuje jednak wycięciu zmiany.
Rak podstawnokomórkowy skóry
Rak podstawnokomórkowy to rosnący powoli miejscowo złośliwy nowotwór skóry wywodzący się z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka, występujący głównie u przedstawicieli rasy białej (osoby o fototypie skóry według definicji World Health Organization I–IV). Rośnie przede wszystkim na odkrytych częściach ciała (głowa, szyja), ale może się rozwinąć na dowolnym obszarze ciała, w tym także w obrębie błon śluzowych. Nowotwór ten w praktyce nie jest źródłem przerzutów odległych i nie zajmuje regionalnych węzłów chłonnych.
Jego charakter (określany przez lekarzy jako „złośliwość miejscowa”) sprawia, że niektóre jego postaci – jeśli nie podejmie się właściwego leczenia – powoli niszczą coraz większy obszar przyległej skóry oraz położne głębiej struktury ciała (np. chrząstkę nosa lub małżowiny usznej albo kości czaszki). Nieleczone, zaniedbane zmiany naciekają sąsiadujące elementy kostne, chrzęstne, naczyniowe, nerwowe albo gałkę oczną. W obrębie dużych, owrzodziałych zmian może dochodzić do trudnych do opanowania krwotoków.
Na zdjęciu przedstawiono przykład zaawansowanego raka podstawnokomórkowego o wieloletnim przebiegu. Trzeba podkreślić, że leczenie raka o takim stopniu zaawansowania jest trudne zarówno dla lekarza, jak i dla pacjenta, dlatego warto zacząć terapię, zanim nowotwór rozwinie się do dużych rozmiarów – proces leczenia jest wówczas prostszy i mniej dokuczliwy dla chorego, a i szanse na pełne wyleczenie są większe.
Fot. 1. Rozległy rak podstawnokomórkowy niszczący znaczny obszar skóry karku i naciekający położone głębiej tkanki. Leczenie w takim przypadku jest trudne, dlatego w przypadku podejrzanej zmiany skórnej nie należy czekać, aż rozwinie się ona do podobnych rozmiarów, tylko bez zbędnej zwłoki zgłosić się do lekarza rodzinnego, onkologa lub dermatologa! (Zdjęcie ze zbiorów autora)
Rak podstawnokomórkowy – częstość występowania
Rak podstawnokomórkowy (basal cell carcinomato, BCC) to najczęściej diagnozowany rak skóry. Stanowi on około 80% wszystkich potwierdzonych badaniami raków skóry, czyli zmian o charakterze złośliwym. Choć określenia rak i nowotwór są stosowane zamiennie, to związane z nimi zmiany, znacząco się różnią. Nowotworem określa się każdą zmianę powstającą z patologicznych komórek, które ulegają niekontrolowanym podziałom. Rak to zmiana pochodzenia nabłonkowego, która może charakteryzować się różnym stopniem złośliwości. Stopień złośliwości raka wpływa na przebieg choroby oraz rokowania pacjenta. Warto wiedzieć, że wcześnie rozpoznany rak najlepiej rokuje, dlatego bardzo ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych, które pozwalają na bieżąco monitorować ogólny stan zdrowia.
Rak płaskonabłonkowy jest bardzo często wykrywany w obrębie skóry u osób z jasną karnacją. Jest diagnozowany około 4 razy częściej niż inne zmiany, które powstają na skutek rozpoczynających się w skórze patologicznych podziałów komórkowych. Inne zmiany nowotworowe, które dotyczą skóry i jej przydatków to rak płaskonabłonkowy (rak kolczystokomórkowy), a także czerniak złośliwy skóry.
Rak płaskonabłonkowy skóry i rak podstawnokomórkowy skóry to zmiany wywodzące się z powierzchniowych komórek skóry – są to zmiany naskórkowe. Czerniak złośliwy to choroba wywodząca się z komórek barwnikowych, czyli melanocytów. Raki skóry zwykle rozwijają się u osób w średnim i podeszłym wieku, jednak w ostatniej dekadzie, coraz częściej diagnozowane są u osób młodych.