U nas zapłacisz kartą
Rak podstawnokomórkowy - perspektywy leczenia i rokowania
W jaki sposób lekarz rozpoznaje raka podstawnokomórkowego skóry?
Rak podstawnokomórkowy skóry ma charakterystyczny wygląd, dlatego często lekarz już po pierwszych oględzinach jest w stanie z bardzo dużym prawdopodobieństwem podać rozpoznanie. Czasami pomocne – chociaż niekonieczne – jest użycie ręcznego dermatoskopu (w uproszczeniu dermatoskop to urządzenie wyposażone w soczewki powiększające obraz oraz odpowiednie źródło światła oświetlające badaną zmianę skórną, zob. Badanie dermatoskopowe). Aby potwierdzić rozpoznanie, należy wyciąć całą zmianę, jeśli jest nieduża. Jeśli zmiana jest większa lub znajduje się w okolicy, w której wycięcie może być utrudnione (np. powieka oka), lekarz rozważy pobranie niewielkiego wycinka, a następnie – po potwierdzeniu rozpoznania w badaniu histopatologicznym – zaplanuje odpowiednie leczenie.
Leczenie najczęściej polega na wycięciu ogniska choroby z niewielkim (tj. 1–2 mm) marginesem zdrowej skóry. U chorych, którzy nie godzą się na wycięcie zmiany, można rozważyć zastosowanie radioterapii jako metody alternatywnej. Trzeba jednak pokreślić, że metodą pierwszego wyboru (i zalecaną w większości przypadków) jest niewielka operacja polegająca na wycięciu zmiany w całości. Radioterapię można stosować również wtedy, gdy rak ma dużą średnicę i znajduje się w obszarze, w którym wycięcie jest trudne lub wręcz niemożliwe (z powodów technicznych – np. bardzo duża zmiana na wierzchołku głowy). Stosuje się również inne metody, np. maść z chemioterapeutykiem (5-fluorouracylem) lub lekiem immunomodulującym (imikwimodem), skuteczność metod zachowawczych nie dorównuje jednak wycięciu zmiany.
Diagnostyka raka podstawnokomórkowego skóry
Lekarz może postawić rozpoznanie już na podstawie wstępnego badania, oceniając gołym okiem wygląd zmiany. Niektórzy lekarze, a w szczególności dermatolodzy, dysponują tzw. dermatoskopem. Jest to urządzenie pozwalające na ocenę zmian powierzchniowych jak za pomocą szkła powiększającego czy lupy. Ostateczne rozpoznanie można wysunąć na podstawie badania histopatologicznego, czyli badania pod mikroskopem wyciętej zmiany. Jeśli lokalizacja i wielkość zmiany na to pozwalają, wycina się do badania całą zmianę. Jeśli zmiana jest duża, można wyciąć fragment, czyli pobrać wycinek zmienionej skóry.
Leczenie polega przede wszystkim na wycięciu zmiany z marginesem zdrowej tkanki. Margines ten wynosi zazwyczaj około 2 mm. Jeśli chory nie zgadza się na wycięcie zmiany, można zastosować miejscową radioterapię, jednak jest to mniej pożądana metoda i zdecydowanie lekarz stara się przekonać pacjenta do leczenia chirurgicznego. Jeśli zmiana jest bardzo duża lub zajmuje struktury lub obszar uniemożliwiające zabieg chirurgiczny, zalecana jest radioterapia. Czasami możliwe jest też zastosowanie maści zawierających np. 5-fluorouracyl (chemioterapeutyk). Nie są to jednak metody przewyższające skuteczność leczenia operacyjnego.
Rak płaskonabłonkowy skóry – rodzaje
Wyróżniamy dwie odmiany raka płaskonabłonkowego skóry. Odmiana wrzodziejąca związana jest z gorszymi rokowaniami, co ma związek z naciekaniem w głąb okolicznych tkanek. Drugą odmianą raka płaskonabłonkowego jest odmiana brodawkująca. W tym przypadku mamy do czynienia z ograniczonym naciekaniem w głąb tkanek oraz lepszymi rokowaniami. Odmiana brodawkująca powoduje, że zmiany nowotworowe są w znacznie bardziej wyniesione ponad powierzchnię skóry.
Przyczyny raka płaskonabłonkowego skóry są bezpośrednio związane z czynnikami ryzyka rozwoju tego nowotworu skóry. Jedną z najczęstszych przyczyn jest systematyczne wystawianie odsłoniętej skóry na działanie promieniowania UV. Rezygnacja ze stosowania kremów ochronnych z wysokim filtrem, dopuszczanie do powstawania poparzeń słonecznych w wieku dziecięcym i wczesnej młodości, a także korzystanie z solarium w stopniu znacznym zwiększają ryzyko rozwoju raka płaskonabłonkowego oraz innych nowotworów skóry. W przypadku raka płaskonabłonkowego mamy także do czynienia ze znacznym ryzykiem rozwoju zmian na skutek uszkodzeń mechanicznych skóry, jej ciągłego drażnienia np. na skutek zaburzeń objawiających się niekontrolowanym drapaniem lub uporczywym skubaniem skóry.
Na rozwój raka płaskonabłonkowego skóry mają także wpływ niektóre infekcje wirusowe. Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego to kolejna z przyczyn rozwoju zmian nowotworowych, które wywodzą się z komórek nabłonkowych. W przypadku raka płaskonabłonkowego mamy do czynienia z występowaniem stanów przedrakowych, z których powstają zmiany nowotworowe. To m.in. rogowacenie słoneczne oraz leukoplakia. Do rozwoju raka płaskonabłonkowego może również doprowadzić zespół pozakrzepowy, który powoduje powstawanie na skórze np. kończyn dolnych trudno gojących się ran. Wyróżniamy wiele czynników środowiskowych, których działanie przyczynia się do powstawania raka płaskonabłonkowego skóry, jednak równie ważne są uwarunkowania genetyczne. Z tego względu osoby, w których rodzinie został zdiagnozowany złośliwy nowotwór skóry, powinny szczególnie pamiętać o unikaniu czynników ryzyka.