U nas zapłacisz kartą
Rak podstawnokomórkowy - perspektywy leczenia i rokowania
Nowotwory złośliwe skóry – co warto wiedzieć?
Nie każda zmiana skórna, która występuje przewlekle, jest zmianą nowotworową. Istnieją jednak pewne cechy charakterystyczne raka skóry, które powinien znać każdy z nas, co pozwoli na rozpoznanie choroby we wczesnym stadium oraz wdrożenie skutecznego leczenia.
Raka skóry kojarzymy przede wszystkim z czerniakiem skóry, jednak istnieją także inne nowotwory złośliwe skóry. Na drugim miejscu pod względem występowania jest rak płaskonabłonkowy skóry, pierwsze miejsce zajmuje rak podstawnokomórkowy (BCC).
W przypadku czerniaka mamy do czynienia z nowotworem, który wywodzi się z komórek barwnikowych skóry. Rak płaskonabłonkowy to nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek nabłonkowych i komórek ulegających rogowaceniu, co powoduje, że związane z nim zmiany, bywają mylnie brane za objawy alergii lub częste dermatozy.
Rak płaskonabłonkowy i rak podstawnokomórkowy to najczęściej diagnozowane nowotwory złośliwe skóry u osób z jasną karnacją. Zauważalna jest szybko rosnąca zachorowalność na te typy nowotworów, co ma związek z działaniem m.in. czynników środowiskowych. W przypadku raka płaskonabłonkowego mamy do czynienia ze zmianą niebarwnikową, co wpływa na jej wygląd. Rak płaskonabłonkowy skóry powoduje przerzuty w okolicznych węzłach chłonnych oraz przerzuty odległe np. do mózgu, płuc i kości. W początkowym stadium rozwoju jest w niemal 100% uleczalny, dlatego powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na każdą niegojącą i powiększającą się zmianę, która powstaje na skórze oraz na granicy skóry i błon śluzowych.
Na rozwój raka kolczystokomórkowego skóry wpływają pewne czynniki ryzyka. Większości z nich możemy uniknąć, redukując w ten sposób związane z wystąpieniem zmian nowotworowych zagrożenie. Usunięcie zmiany nie gwarantuje, że choroba nie ulegnie wznowieniu. Tak jest w przypadku raka płaskonabłonkowego, dlatego po usunięciu zmian chorobowych, konieczne jest systematyczne kontrolowanie stanu zdrowia oraz unikanie czynników, które mogą doprowadzić do ponownego pojawienia się zmian o charakterze nowotworowym.
Rak podstawnokomórkowy – objawy, leczenie, przerzuty i nawroty
Rak podstawnokomórkowy skóry jest nowotworem miejscowo złośliwym, pojawiającym się najczęściej na skórze twarzy, a w szczególności nosa i małżowiny ucha. Rokowania są bardzo dobre pod warunkiem jego szybkiego rozpoznania i leczenia.
Naskórek to najbardziej zewnętrzna powłoka ciała człowieka. Składa się z kilku warstw. Idąc od zewnątrz, warstwy skóry to: warstwa rogowa (ulegająca złuszczeniu), jasna (obecna tylko w niektórych miejscach), ziarnista, kolczysta i podstawna. Dwie ostatnie stanowią część rozrodczą. Rak podstawnokomórkowy jest nowotworem złośliwym skóry rozwijającym się z warstwy najgłębszej, czyli podstawnej. Najczęściej pojawia się w obrębie skóry odsłoniętych części ciała, czyli twarzy, karku, rąk. Może też pojawić się w innych miejscach na ciele. Nie jest to nowotwór przerzutujący, jego złośliwość jest miejscowa. Inna nazwa tego nowotworu to nabłoniak. Czy powinno się wycinać znamiona? Odpowiedź na filmie:
Zobacz film: Wycinanie znamion - jak może pomóc w profilaktyce antynowotworowej? Źródło: Dzień Dobry TVN
Złośliwość raka podstawnokomórkowego skóry
Nowotwór złośliwy to niekontrolowany rozrost komórek nowotworowych i ich przerzuty. W przypadku raka podstawnokomórkowego skóry złośliwość jest jedynie miejscowa. Oznacza to, że nowotwór ten wykazuje złośliwość tylko na obszarze, na którym powstaje. Nie przerzutuje i nie zajmuje okolicznych węzłów chłonnych. W miejscu, gdzie powstaje, niszczy stopniowo coraz większy obszar skóry i przylegające tkanki. Destrukcji podlegają wszystkie rodzaje tkanek, które staną mu na drodze – kości, chrząstki, naczynia, mięśnie, nerwy itd. Jeśli np. powstaje w obrębie twarzy, stopniowo niszczy kolejne warstwy skóry, kości czaszki lub chrząstkę nosa, czy też małżowiny uszne, powodując znaczne deformacje. Kiedy dojdzie do nacieczenia większego naczynia krwionośnego, może powstać krwotok.
Na szczęście nowotwór rozwija się bardzo powoli. Bardzo ważne więc w przypadku raka podstawnokomórkowego skóry, szczególnie nosa, ucha czy innej części twarzy, jest szybkie rozpoznanie i leczenie, by zapobiec powikłaniom w postaci zniszczenia i deformacji znacznych okolic, które w zaawansowanym stadium są bardzo trudne do usunięcia. Zobacz też: Nowotwór skóry - rodzaje, objawy, przyczyny
Rak podstawnokomórkowy skóry
Rak podstawnokomórkowy to rosnący powoli miejscowo złośliwy nowotwór skóry wywodzący się z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka, występujący głównie u przedstawicieli rasy białej (osoby o fototypie skóry według definicji World Health Organization I–IV). Rośnie przede wszystkim na odkrytych częściach ciała (głowa, szyja), ale może się rozwinąć na dowolnym obszarze ciała, w tym także w obrębie błon śluzowych. Nowotwór ten w praktyce nie jest źródłem przerzutów odległych i nie zajmuje regionalnych węzłów chłonnych.
Jego charakter (określany przez lekarzy jako „złośliwość miejscowa”) sprawia, że niektóre jego postaci – jeśli nie podejmie się właściwego leczenia – powoli niszczą coraz większy obszar przyległej skóry oraz położne głębiej struktury ciała (np. chrząstkę nosa lub małżowiny usznej albo kości czaszki). Nieleczone, zaniedbane zmiany naciekają sąsiadujące elementy kostne, chrzęstne, naczyniowe, nerwowe albo gałkę oczną. W obrębie dużych, owrzodziałych zmian może dochodzić do trudnych do opanowania krwotoków.
Na zdjęciu przedstawiono przykład zaawansowanego raka podstawnokomórkowego o wieloletnim przebiegu. Trzeba podkreślić, że leczenie raka o takim stopniu zaawansowania jest trudne zarówno dla lekarza, jak i dla pacjenta, dlatego warto zacząć terapię, zanim nowotwór rozwinie się do dużych rozmiarów – proces leczenia jest wówczas prostszy i mniej dokuczliwy dla chorego, a i szanse na pełne wyleczenie są większe.
Fot. 1. Rozległy rak podstawnokomórkowy niszczący znaczny obszar skóry karku i naciekający położone głębiej tkanki. Leczenie w takim przypadku jest trudne, dlatego w przypadku podejrzanej zmiany skórnej nie należy czekać, aż rozwinie się ona do podobnych rozmiarów, tylko bez zbędnej zwłoki zgłosić się do lekarza rodzinnego, onkologa lub dermatologa! (Zdjęcie ze zbiorów autora)
Czy rak podstawnokomórkowy występuje często?
Rak podstawnokomórkowy jest najczęstszym nowotworem skóry. Każdego roku zapada na niego 100–800 osób w przeliczeniu na grupę 100 000 osób rasy białej. Zachorowalność jest największa w Australii, bowiem jednym z głównych czynników ryzyka zachorowania jest promieniowanie słoneczne (szczególnie ultrafioletowe), zwłaszcza jeśli narażenie na działanie słońca było intensywne już od dzieciństwa.
Rak podstawnokomórkowy występuje przede wszystkim u osób starszych (bo szkodliwe działanie słońca kumuluje się na przestrzeni całego życia), częściej u mężczyzn o jasnej karnacji skóry. Podobnie jak w przypadku wielu innych nowotworów, jednym z istotnych czynników ryzyka jest przewlekłe osłabienie odporności (dlatego wiele nowotworów skóry częściej występuje u osób po przeszczepieniach narządów – osoby te zazwyczaj przewlekle zażywają leki upośledzające sprawne działanie układu odpornościowego).
Rak płaskonabłonkowy skóry – rodzaje
Wyróżniamy dwie odmiany raka płaskonabłonkowego skóry. Odmiana wrzodziejąca związana jest z gorszymi rokowaniami, co ma związek z naciekaniem w głąb okolicznych tkanek. Drugą odmianą raka płaskonabłonkowego jest odmiana brodawkująca. W tym przypadku mamy do czynienia z ograniczonym naciekaniem w głąb tkanek oraz lepszymi rokowaniami. Odmiana brodawkująca powoduje, że zmiany nowotworowe są w znacznie bardziej wyniesione ponad powierzchnię skóry.
Przyczyny raka płaskonabłonkowego skóry są bezpośrednio związane z czynnikami ryzyka rozwoju tego nowotworu skóry. Jedną z najczęstszych przyczyn jest systematyczne wystawianie odsłoniętej skóry na działanie promieniowania UV. Rezygnacja ze stosowania kremów ochronnych z wysokim filtrem, dopuszczanie do powstawania poparzeń słonecznych w wieku dziecięcym i wczesnej młodości, a także korzystanie z solarium w stopniu znacznym zwiększają ryzyko rozwoju raka płaskonabłonkowego oraz innych nowotworów skóry. W przypadku raka płaskonabłonkowego mamy także do czynienia ze znacznym ryzykiem rozwoju zmian na skutek uszkodzeń mechanicznych skóry, jej ciągłego drażnienia np. na skutek zaburzeń objawiających się niekontrolowanym drapaniem lub uporczywym skubaniem skóry.
Na rozwój raka płaskonabłonkowego skóry mają także wpływ niektóre infekcje wirusowe. Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego to kolejna z przyczyn rozwoju zmian nowotworowych, które wywodzą się z komórek nabłonkowych. W przypadku raka płaskonabłonkowego mamy do czynienia z występowaniem stanów przedrakowych, z których powstają zmiany nowotworowe. To m.in. rogowacenie słoneczne oraz leukoplakia. Do rozwoju raka płaskonabłonkowego może również doprowadzić zespół pozakrzepowy, który powoduje powstawanie na skórze np. kończyn dolnych trudno gojących się ran. Wyróżniamy wiele czynników środowiskowych, których działanie przyczynia się do powstawania raka płaskonabłonkowego skóry, jednak równie ważne są uwarunkowania genetyczne. Z tego względu osoby, w których rodzinie został zdiagnozowany złośliwy nowotwór skóry, powinny szczególnie pamiętać o unikaniu czynników ryzyka.
