U nas zapłacisz kartą
Rak podstawnokomórkowy - perspektywy leczenia i rokowania
Diagnostyka raka podstawnokomórkowego skóry
Lekarz może postawić rozpoznanie już na podstawie wstępnego badania, oceniając gołym okiem wygląd zmiany. Niektórzy lekarze, a w szczególności dermatolodzy, dysponują tzw. dermatoskopem. Jest to urządzenie pozwalające na ocenę zmian powierzchniowych jak za pomocą szkła powiększającego czy lupy. Ostateczne rozpoznanie można wysunąć na podstawie badania histopatologicznego, czyli badania pod mikroskopem wyciętej zmiany. Jeśli lokalizacja i wielkość zmiany na to pozwalają, wycina się do badania całą zmianę. Jeśli zmiana jest duża, można wyciąć fragment, czyli pobrać wycinek zmienionej skóry.
Leczenie polega przede wszystkim na wycięciu zmiany z marginesem zdrowej tkanki. Margines ten wynosi zazwyczaj około 2 mm. Jeśli chory nie zgadza się na wycięcie zmiany, można zastosować miejscową radioterapię, jednak jest to mniej pożądana metoda i zdecydowanie lekarz stara się przekonać pacjenta do leczenia chirurgicznego. Jeśli zmiana jest bardzo duża lub zajmuje struktury lub obszar uniemożliwiające zabieg chirurgiczny, zalecana jest radioterapia. Czasami możliwe jest też zastosowanie maści zawierających np. 5-fluorouracyl (chemioterapeutyk). Nie są to jednak metody przewyższające skuteczność leczenia operacyjnego.
Rak podstawnokomórkowy skóry
Rak podstawnokomórkowy to rosnący powoli miejscowo złośliwy nowotwór skóry wywodzący się z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka, występujący głównie u przedstawicieli rasy białej (osoby o fototypie skóry według definicji World Health Organization I–IV). Rośnie przede wszystkim na odkrytych częściach ciała (głowa, szyja), ale może się rozwinąć na dowolnym obszarze ciała, w tym także w obrębie błon śluzowych. Nowotwór ten w praktyce nie jest źródłem przerzutów odległych i nie zajmuje regionalnych węzłów chłonnych.
Jego charakter (określany przez lekarzy jako „złośliwość miejscowa”) sprawia, że niektóre jego postaci – jeśli nie podejmie się właściwego leczenia – powoli niszczą coraz większy obszar przyległej skóry oraz położne głębiej struktury ciała (np. chrząstkę nosa lub małżowiny usznej albo kości czaszki). Nieleczone, zaniedbane zmiany naciekają sąsiadujące elementy kostne, chrzęstne, naczyniowe, nerwowe albo gałkę oczną. W obrębie dużych, owrzodziałych zmian może dochodzić do trudnych do opanowania krwotoków.
Na zdjęciu przedstawiono przykład zaawansowanego raka podstawnokomórkowego o wieloletnim przebiegu. Trzeba podkreślić, że leczenie raka o takim stopniu zaawansowania jest trudne zarówno dla lekarza, jak i dla pacjenta, dlatego warto zacząć terapię, zanim nowotwór rozwinie się do dużych rozmiarów – proces leczenia jest wówczas prostszy i mniej dokuczliwy dla chorego, a i szanse na pełne wyleczenie są większe.
Fot. 1. Rozległy rak podstawnokomórkowy niszczący znaczny obszar skóry karku i naciekający położone głębiej tkanki. Leczenie w takim przypadku jest trudne, dlatego w przypadku podejrzanej zmiany skórnej nie należy czekać, aż rozwinie się ona do podobnych rozmiarów, tylko bez zbędnej zwłoki zgłosić się do lekarza rodzinnego, onkologa lub dermatologa! (Zdjęcie ze zbiorów autora)
Nowotwory złośliwe skóry – co warto wiedzieć?
Nie każda zmiana skórna, która występuje przewlekle, jest zmianą nowotworową. Istnieją jednak pewne cechy charakterystyczne raka skóry, które powinien znać każdy z nas, co pozwoli na rozpoznanie choroby we wczesnym stadium oraz wdrożenie skutecznego leczenia.
Raka skóry kojarzymy przede wszystkim z czerniakiem skóry, jednak istnieją także inne nowotwory złośliwe skóry. Na drugim miejscu pod względem występowania jest rak płaskonabłonkowy skóry, pierwsze miejsce zajmuje rak podstawnokomórkowy (BCC).
W przypadku czerniaka mamy do czynienia z nowotworem, który wywodzi się z komórek barwnikowych skóry. Rak płaskonabłonkowy to nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek nabłonkowych i komórek ulegających rogowaceniu, co powoduje, że związane z nim zmiany, bywają mylnie brane za objawy alergii lub częste dermatozy.
Rak płaskonabłonkowy i rak podstawnokomórkowy to najczęściej diagnozowane nowotwory złośliwe skóry u osób z jasną karnacją. Zauważalna jest szybko rosnąca zachorowalność na te typy nowotworów, co ma związek z działaniem m.in. czynników środowiskowych. W przypadku raka płaskonabłonkowego mamy do czynienia ze zmianą niebarwnikową, co wpływa na jej wygląd. Rak płaskonabłonkowy skóry powoduje przerzuty w okolicznych węzłach chłonnych oraz przerzuty odległe np. do mózgu, płuc i kości. W początkowym stadium rozwoju jest w niemal 100% uleczalny, dlatego powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na każdą niegojącą i powiększającą się zmianę, która powstaje na skórze oraz na granicy skóry i błon śluzowych.
Na rozwój raka kolczystokomórkowego skóry wpływają pewne czynniki ryzyka. Większości z nich możemy uniknąć, redukując w ten sposób związane z wystąpieniem zmian nowotworowych zagrożenie. Usunięcie zmiany nie gwarantuje, że choroba nie ulegnie wznowieniu. Tak jest w przypadku raka płaskonabłonkowego, dlatego po usunięciu zmian chorobowych, konieczne jest systematyczne kontrolowanie stanu zdrowia oraz unikanie czynników, które mogą doprowadzić do ponownego pojawienia się zmian o charakterze nowotworowym.