U nas zapłacisz kartą
Rak gruczołowy typu guzkowego
Rak podstawnokomórkowy - objawy i leczenie
Rak podstawnokomórkowy jest złośliwym nowotworem skóry. Objaw mogą przybierać różne postacie – od płaskiego owrzodzenia, przez nieowrzodzoną brodawkę, po guzek o perłowej barwie. Podobnie jak rak kolczystokomórkowy, nowotwór ten najczęściej występuje na twarzy i skórze owłosionej głowy, ale może też pojawić się na innych częściach ciała.
Rak podstawnokomórkowy jest nowotworem złośliwym dotykającym głównie osób o jasnej karnacji skóry.- Objawy raka podstawnokomórkowego
- Rak podstawnokomórkowy skóry - przyczyny
- Rozpoznanie raka podstawnokomórkowego
- Leczenie raka podstawnokomórkowego skóry
- Podstawnokomórkowy rak skóry - rokowanie i powikłania
- Zapobieganie rakowi podstawnokomórkowemu
Rak podstawnokomórkowy (ang. basal cell carcinoma, BCC) stanowi ok. 80% wszystkich nowotworów w obrębie skóry. Wraz z nowotworem kolczystokomórkowym (15-20%) odpowiada za większość zachorowań na tzw. niebarwnikowye nowotwory skóry. W 2019 roku odnotowano w tej grupie 14 266 przypadków wśród Polaków.
Pochodzi z nierogowaciejących komórek podstawowej warstwy naskórka i występuje głównie u rasy białej. Zachorowalność na ten typ nowotworu zwiększa się wraz z wiekiem i najczęściej dotyczy osób po 60. roku życia.
Rak podstawnokomórkowy skóry
Rak podstawnokomórkowy to rosnący powoli miejscowo złośliwy nowotwór skóry wywodzący się z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka, występujący głównie u przedstawicieli rasy białej (osoby o fototypie skóry według definicji World Health Organization I–IV). Rośnie przede wszystkim na odkrytych częściach ciała (głowa, szyja), ale może się rozwinąć na dowolnym obszarze ciała, w tym także w obrębie błon śluzowych. Nowotwór ten w praktyce nie jest źródłem przerzutów odległych i nie zajmuje regionalnych węzłów chłonnych.
Jego charakter (określany przez lekarzy jako „złośliwość miejscowa”) sprawia, że niektóre jego postaci – jeśli nie podejmie się właściwego leczenia – powoli niszczą coraz większy obszar przyległej skóry oraz położne głębiej struktury ciała (np. chrząstkę nosa lub małżowiny usznej albo kości czaszki). Nieleczone, zaniedbane zmiany naciekają sąsiadujące elementy kostne, chrzęstne, naczyniowe, nerwowe albo gałkę oczną. W obrębie dużych, owrzodziałych zmian może dochodzić do trudnych do opanowania krwotoków.
Na zdjęciu przedstawiono przykład zaawansowanego raka podstawnokomórkowego o wieloletnim przebiegu. Trzeba podkreślić, że leczenie raka o takim stopniu zaawansowania jest trudne zarówno dla lekarza, jak i dla pacjenta, dlatego warto zacząć terapię, zanim nowotwór rozwinie się do dużych rozmiarów – proces leczenia jest wówczas prostszy i mniej dokuczliwy dla chorego, a i szanse na pełne wyleczenie są większe.
Fot. 1. Rozległy rak podstawnokomórkowy niszczący znaczny obszar skóry karku i naciekający położone głębiej tkanki. Leczenie w takim przypadku jest trudne, dlatego w przypadku podejrzanej zmiany skórnej nie należy czekać, aż rozwinie się ona do podobnych rozmiarów, tylko bez zbędnej zwłoki zgłosić się do lekarza rodzinnego, onkologa lub dermatologa! (Zdjęcie ze zbiorów autora)
Rak podstawnokomórkowy skóry
Rak podstawnokomórkowy skóry (carcinoma basocellulare) to najczęściej występująca postać raka skóry, stanowi około 75% przypadków. W zdecydowanej większości jego lokalizacja obejmuje skórę głowy i szyi.
Rozwija się w skórze powiek, czoła, nosa, policzków, nigdy na stopach, dłoniach czy błonach śluzowych. Rak przydatków skóry występuje równie często u mężczyzn, jak i kobiet, najczęściej po 60 roku życia.
Cechą charakterystyczną raka podstawnokomórkowego skóry jest brak przerzutów odległych oraz miejscowa złośliwość. Eksperci wyróżniają dwie odmiany tej choroby – pierwsza rozwija się wolno, nie nacieka w głąb, a leczenie daje dobre efekty. Druga odmiana raka podstawnokomórkowego skóry jest bardziej agresywna, ma zdolność do naciekania, niszczenia tkanek, jest wrzodziejąca i często nawraca, co utrudnia wyleczenia.
W jaki sposób lekarz rozpoznaje raka podstawnokomórkowego skóry?
Rak podstawnokomórkowy skóry ma charakterystyczny wygląd, dlatego często lekarz już po pierwszych oględzinach jest w stanie z bardzo dużym prawdopodobieństwem podać rozpoznanie. Czasami pomocne – chociaż niekonieczne – jest użycie ręcznego dermatoskopu (w uproszczeniu dermatoskop to urządzenie wyposażone w soczewki powiększające obraz oraz odpowiednie źródło światła oświetlające badaną zmianę skórną, zob. Badanie dermatoskopowe). Aby potwierdzić rozpoznanie, należy wyciąć całą zmianę, jeśli jest nieduża. Jeśli zmiana jest większa lub znajduje się w okolicy, w której wycięcie może być utrudnione (np. powieka oka), lekarz rozważy pobranie niewielkiego wycinka, a następnie – po potwierdzeniu rozpoznania w badaniu histopatologicznym – zaplanuje odpowiednie leczenie.
Leczenie najczęściej polega na wycięciu ogniska choroby z niewielkim (tj. 1–2 mm) marginesem zdrowej skóry. U chorych, którzy nie godzą się na wycięcie zmiany, można rozważyć zastosowanie radioterapii jako metody alternatywnej. Trzeba jednak pokreślić, że metodą pierwszego wyboru (i zalecaną w większości przypadków) jest niewielka operacja polegająca na wycięciu zmiany w całości. Radioterapię można stosować również wtedy, gdy rak ma dużą średnicę i znajduje się w obszarze, w którym wycięcie jest trudne lub wręcz niemożliwe (z powodów technicznych – np. bardzo duża zmiana na wierzchołku głowy). Stosuje się również inne metody, np. maść z chemioterapeutykiem (5-fluorouracylem) lub lekiem immunomodulującym (imikwimodem), skuteczność metod zachowawczych nie dorównuje jednak wycięciu zmiany.
Zapobieganie rakowi podstawnokomórkowemu
- ocenie u każdego pacjenta cech ryzyka i dopasowaniu postępowania profilaktycznego,
- objęciu osób z grup ryzyka bardziej szczegółową opieką,
- unikaniu nadmiernej ekspozycji na słońce, zwłaszcza krótkich epizodów intensywnego nasłonecznienia powodujących oparzenia skóry,
- dbaniu o odpowiednią ochronę przed słońcem, stosowaniu kremów z filtrem UV.
- Obserwuj co miesiąc swoją skórę, a w sytuacji, kiedy coś Cię zaniepokoi to skontaktuj się z dermatologiem.
- Raz w roku kontroluj swoją skórę na wizycie lekarskiej.
- Dbaj o odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną – stosuj kremy z wysokim filtrem UV, unikaj wystawiania się na słońce między 10.00 a 16.00, noś okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.
- „Interna Szczeklika 2015”.
- „Podstawy chirurgii” wyd. Medycyna Praktyczna.
- http://onkologia.org.pl/wp-content/uploads/Nowotwory_2019.pdf
- „Nowotwory skóry: klinika, patologia, leczenie” A. Bieniek, M. Cisło, A. Jankowska-Konsur.
- „Czerniaki skóry – zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego” Przegląd Dermatologiczny, 2009, 96, str. 193-203.
1 Kriochirurgia - metoda lecznicza polegająca na miejscowym niszczeniu chorych lub przerośniętych tkanek za pomocą niskich temperatur (poniżej 0ᵒC).
Oferta Medicover
- Kompleksowa ocena zmian skórnych: dermatoskopia, cyfrowa wideodermoskopia.
wycięcie chirurgiczne zmian w trybie ambulatoryjnym,
poszerzenie marginesu wycięcia,
kwalifikacja do leczenia miejscowego – krioterapia,
