U nas zapłacisz kartą
Siła po samoleczeniu - Odrodzenie po ciemnościach
Samookaleczanie się- przyczyny, skłonności, jak pomóc?
Samookaleczenie jest jedną z ostrych, bezpośrednich form zachowań autodestruktywnych. Zachowania te są wrogie, celowe, ryzykowne i skierowane na swoje ciało, wywołuje cierpienie fizyczne. Mogą nawet stanowić zagrożenie zdrowia i życia.
Samookaleczanie może przyjmować różne formy. To nie tylko podcinanie się, ale każde działanie mające na celu umyślne uszkodzenie swojego ciała. Mogą współwystępować ze sobą formy bezpośrednie (samookaleczanie i próby samobójcze) wraz z pośrednimi (np. zaburzenia odżywiania, nadużywanie substancji psychoaktywnych, zachowania ryzykowne, impulsywne, nieprzestrzeganie zaleceń lekarzy itp.), tworząc np. samookaleczenia razem z próbami samobójczymi czy jadłowstręt z samookaleczeniami. Samookaleczanie może również występować epizodycznie współwystępując m.in. z epizodami depresji, schizofrenią, zespołem stresu pourazowego, z zaburzeniami lękowymi, dysocjacyjnymi, obsesyjno-kompulsyjnymi, jak również z osobowością antyspołeczną, uzależnieniem od alkoholu i substancji psychoaktywnych.
Skutki samookaleczenia
Osoba, która samookalecza się ponosi skutki w każdej strefie życia: fizycznej, emocjonalnej i społecznej.
- w strefie fizycznej:
- pozostają ślady na ciele pod postacią blizn,
- może wystąpić niekontrolowany krwotok,
- może wystąpić infekcja,
- w sferze emocjonalnej:
- poczucie wstydu i winy, samotność
- obniżone poczucie samooceny,
- poczucie beznadziejności,
- uzależnienie od samookaleczenia,
- w sferze społecznej:
- unikanie bliskich osób,
- krytyka i brak wsparcia ze strony innych osób, które nie rozumieją sytuacji,
- trudności w relacjach ze względu na kłamanie o uszkadzaniu ciała.
Jak powstają blizny po samookaleczeniu?
Blizny po samookaleczeniu powstają na skutek zadanych ran w następstwie których dochodzi do uszkodzenia skóry właściwej. Jest ona zastępowana przez tkankę łączną włóknistą. W przypadku samookaleczeń do powstawania ran, a w konsekwencji blizn, najczęściej dochodzi przy użyciu żyletki i innych ostrzy, na przykład noża. Rany zazwyczaj są zadawane na nadgarstkach, ramionach, przedramionach i udach. Blizny powstałe w wyniku samookaleczania się mogą mieć różną wielkość oraz głębokość. W ich usuwaniu stosuje się podobne metody, a jak na przykład w przypadku usuwania blizn pooperacyjnych.
Sposób usuwania blizn po samookaleczeniu zależy przede wszystkim od rodzaju blizny i głębokości uszkodzenia skóry. Jeśli blizny są dość małe i płytkie wystarczające może okazać się zastosowanie jednego z zabiegów medycyny estetycznej, na przykład terapii karboksylowej czy peelingu chemicznego. Natomiast większe i głębsze blizny wymagają silniejszej interwencji – głównie zastosowania lasera, a nawet mogą wymagać przeszczepu skóry.
Funkcje samookaleczania się
Samookaleczanie się pełni szereg funkcji, jest to m.in.:
- forma radzenia sobie z trudnymi emocjami,
- chęć poczucia ulgi i obniżenia napięcia,
- odwrócenie uwagi od negatywnych emocji i trudnych sytuacji,
- chęć poczucia doznań fizycznych, głównie wtedy, gdy osoba ma wrażenie, że nic nie czuje,
- chęć by mieć poczucie kontroli nad własnym życiem,
- ukaranie siebie,
- wyrażenie emocji, które osoba wstydzi się przekazać,
- zapobieganie samobójstwu,
- narzędzie manipulacji np. uniknięcie porzucenia, wołanie o pomoc lub chęć bycia potraktowanym na poważnie,
- nawiązywanie więzi z innymi,
- poszukiwanie własnych granic,
- zapobieganie dysocjacji.
Przyczyny samookaleczania
Do samookaleczania dochodzi zazwyczaj w wyniku stresującej sytuacji, a sam akt autoagresji jest próbą rozładowania napięcia, emocji, frustracji. Cierpienie fizyczne ma być sposobem na złagodzenie bólu psychicznego. Jednak każdy przypadek samookaleczania się jest inny i może być spowodowany innymi przyczynami – może do niego dochodzić także w wyniku molestowania seksualnego lub dorastania w rodzinie dysfunkcyjnej albo problemów w szkole. Zazwyczaj samookaleczanie się dotyczy nastolatków i młodych dorosłych, bowiem młodzi ludzie mają największy problem z opanowaniem emocji, często sprzecznych. Są zagubieni, dodatkowo odczuwają lęk przed nadchodzącą przyszłością, a presja rodziców czy otoczenia nie pomaga, a wręcz wymusza na nich zachowania, na które nie mają ochoty.
Czynniki ryzyka samouszkodzeń ciała u dzieci i nastolatków
Powody podejmowania zachowań autodestrukcyjnych mogą być różne, jednak można wyodrębnić kilka okoliczności powodujących, że zagrożenie takim sposobem radzenia sobie z trudnościami jest większe. Samookaleczeniu sprzyjają:
- presja rodziny lub rówieśnicza,
- przeżywanie silnego stresu, lęku, napięcia emocjonalnego,
- niska samoocena,
- poczucie winy (związane np. z tym, że nastolatek nie może sprostać stawianym przed nim zadaniom),
- uczucie samotności,
- autyzm,
- depresja.
Może się także zdarzyć, że samookaleczenie jest próbą szantażu emocjonalnego (psychomanipulacji) w celu wymuszenia na otoczeniu oczekiwanego zachowania, zyskaniu czegoś, na co do tej pory nie było przyzwolenia.
Przyczyn samookaleczania się może być dużo, uznaje się, że do aktów autoagresji dochodzi, kiedy nie ma możliwości znalezienia innego ujścia emocjom (ból fizyczny maskuje ból psychiczny), albo są one aktem wołania o zwrócenie uwagi na dziecko. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie.
