U nas zapłacisz kartą
Jak Zapobiegać i Leczyć Wyprysk Kontaktowy na Rękach
Wyprysk kontaktowy – leczenie i profilaktyka
Podstawą profilaktyki oraz leczenia wyprysku kontaktowego jest unikanie styczności skóry z substancją wywołującą alergię lub podrażnienie skóry. Jest to możliwe m. in. dzięki wykonaniu skórnych testów płatkowych. W przebiegu alergicznego wyprysku kontaktowego leczenie sprowadza się przede wszystkim do stosowania leków przeciwzapalnych i przeciwalergicznych. Miejscowo stosowane są glikokortykosteroidy w postaci kremów i maści, zaś farmakoterapia ogólna to stosowane doustnie leki przeciwhistaminowe. Ciężki przebieg schorzenia może wiązać się z koniecznością zastosowania glikokortykosteroidów doustnych. W przypadku ostrego przebiegu wyprysku z silnym wysiękiem, konieczne jest stosowanie preparatów odkażających, np. kwasu bornego do wykonania okładów lub nadmanganianu potasu w formie leczniczych kąpieli. Natomiast w przebiegu przewlekłego wyprysku kontaktowego z nadmiernym rogowaceniem skóry warto sięgnąć po preparaty złuszczające na bazie mocznika czy kwasu salicylowego.
Gdy pojawia się wyprysk kontaktowy niealergiczny, leczenie sprowadza się do miejscowego stosowania glikokortykosteroidów, a także odpowiedniej pielęgnacji skóry, bazującej na emolientach.
Bibliografia:
- Langner A., Postepowanie terapeutyczne w wyprysku, Przew Lek 2000, 78 – 92
- Kręcisz B. i in., Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, Alergia 2014, 1: 19 – 24
Ciężki przewlekły wyprysk rąk - diagnostyka
Do postawienia dokładnego rozpoznania potrzebny jest wywiad (z uwzględnieniem ewentualnej ekspozycji na substancje drażniące, alergeny czy skłonności do atopii) oraz badania laboratoryjne - wyniki testów skórnych płatkowych i punktowych, stężenie IgE, zajęcie stóp oraz obraz kliniczny zmian.
Podstawą postępowania jest próba eliminacji przypuszczalnego czynnika wywołującego. Najważniejsze, aby czynnik ten został jak najwcześniej wykryty, a co za tym idzie - leczenie jak najszybciej rozpoczęte.
Jednak ze względu na wieloczynnikową, nie do końca poznaną etiologię często jest to trudne lub niemożliwe, a choroba przyjmuje przewlekły i nawrotowy przebieg.²
Pacjenta należy poinformować o istotnej roli emolientów i ochrony skóry rąk przed czynnikami drażniącymi.
Trudność w diagnozowaniu choroby jest też spowodowana w dużej mierze wstydem pacjentów.
Istnieje wiele opcji terapeutycznych w leczeniu. W pierwszej kolejności stosuje się miejscowe glikokortykosteroidy (I linia leczenia).
Jeśli one nie pomogą, stosuje się m.in. inhibitory kalcyneuryny, fototerapię, leki immunosupresyjne. Jest leczenie często jest niesatysfakcjonujące ze względu na brak zadowalającego rezultatu lub skutki uboczne.²
Poza tym polscy pacjenci z ciężką postacią przewlekłego wyprysku rąk mają ograniczony dostęp do skutecznej terapii ze względu na jej koszt, w przeciwieństwie do innych państw, gdzie leki dla pacjentów z egzemą rąk nieodpowiadającą na leczenie są refundowane z budżetu państwa.
prof. dr hab. n med. Beata Kręcisz, kierownik Kliniki Dermatologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kielcach
Polski system może zaoferować opiekę lekarską i diagnostykę. Jednakże należy pamiętać, że diagnostyka w przypadku alergologicznego, kontaktowego wyprysku rąk jest zazwyczaj wykonywana po wielu latach. Poza tym NFZ nie refunduje pełnej diagnostyki wyprysku kontaktowego. Obecnie refundacji podlega jedynie krótka seria dziesięciu alergenów, która jest kompletnie niewystarczająca.
Wyprysk alergiczny
Niektórzy zastanawiają się, czy wyprysk kontaktowy i alergia kontaktowa to to samo. Wyprysk kontaktowy alergiczny i alergia kontaktowa nie są tymi samymi zjawiskami. Wyprysk kontaktowy alergiczny jest wynikiem istniejącej alergii kontaktowej (jej objawem), zatem osoba z alergią kontaktową może nie mieć objawów (wyprysku), jeśli zidentyfikuje dany alergen i skutecznie będzie go unikać, ale nadal mimo braku objawów „ma” alergię kontaktową na daną substancję.
Wyprysk alergiczny występuje u nawet 5% osób mających kontakt z niklem i u nawet 3% po kontakcie z różnorodnymi składnikami produktów kosmetycznych.
Alergiczny wyprysk kontaktowy manifestuje się u osób mających uczulenie na substancję, z którą ich skóra miała kontakt. Mechanizm wywołujący alergiczne kontaktowe zapalenie skóry polega na reakcji układu immunologicznego na alergen (dokładniej hapten), z którym już wcześniej miał do czynienia. Przyczyną pojawienia się wyprysku kontaktowego są zazwyczaj substancje, takie jak metale, lateks, detergenty, kosmetyki, leki czy rośliny.
W wyniku ponownego kontaktu z alergenem dochodzi do procesu zapalnego, który wywołuje wyprysk alergiczny. Alergeny przenikają, łączą się z białkami tkankowymi, a następnie są „prezentowane” komórkom układu odpornościowego. Przy następnym kontakcie z substancją układ odpornościowy je „pamięta” przez to szybko dochodzi do objawów choroby.
Najczęstsze alergeny to:
- chrom,
- nikiel,
- kobalt,
- składniki gumy,
- żywice epoksydowe,
- związki zawarte w kosmetykach,
- formaldehyd,
- substancje zapachowe,
- balsam peruwiański,
- konserwanty,
- przyspieszacze wulkanizacji,
- leki,
- barwniki,
- kalafonia,
- lanolina,
- monomery akrylu.
W przypadku niektórych profesji alergiczne kontaktowe zapalenie skóry można nazwać chorobą zawodową. Należą do nich m.in. fryzjerzy i kosmetolodzy, opieka zdrowotna, pracownicy budowlani, rolnicy, pracownicy gastronomi, przemysłu chemicznego, metalurgicznego czy tekstylnego.
Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy) - objawy
Charakterystycznym objawem wyprysku kontaktowego jest silny świąd skóry, na powierzchni której tworzy się zaczerwienienie, łuszczące się grudki oraz pęcherzyki. Ważne jest to, że zmiany tworzą się w miejscu kontaktu z np. tkaniną czy tworzywem zawierającym uczulające chorego czynniki (np. pod paskiem czy biżuterią u chorego uczulonego na nikiel, na rękach u sprzątaczki używającej środków czyszczących, na policzkach w miejscu, na który nałożono kosmetyk, który uczulił chorego pod wpływem opalania). Czasem zmiany występują jednak na całej powierzchni ciała. Chorzy na KZS z podrażnienia mogą odczuwać parzący ból lub pieczenie, zwłaszcza w razie kontaktu z substancją silnie drażniącą.
Skóra staje się pogrubiała, bardzo sucha, łuszczy się, wyraźnie zaznaczają się jej naturalne bruzdy (np. na nadgarstkach skóra może przypominać korę drzewa), skóra na dłoniach podeszwach niekiedy pęka powodując ból.
Ciężki przewlekły wyprysk rąk - skutki społeczne
Z raportu „Choroba jak na dłoni. Konsekwencje przewlekłego wyprysku rąk dla pacjenta, społeczeństwa i całego systemu zdrowia”³ przygotowanego przez Instytut Arcana na zlecenie GSK, dowiadujemy się, że aż 81% badanych pacjentów stroni od fizycznego kontaktu z innymi (np. unikają podania ręki).
Blisko 1/3 ankietowanych uważa, że choroba wpływa na jakość relacji z partnerem. Tyle samo osób uznało, że choroba powoduje napięcia i nieporozumienia z najbliższym otoczeniem.
Pacjenci bardzo często czują potrzebę zakrywania zmienionej chorobowo skóry. Niektórzy z nich noszą rękawiczki, inni chowają ręce w kieszeniach.
Takie osoby są zazwyczaj wycofane, unikają kontaktu z innymi, a także bardzo często czują rosnącą frustrację. Choroba może powodować również depresję lub alienację ze środowiska.
Zdarzają się także sytuacje, w których pacjent, aby zmniejszyć cierpienie, zaczyna nadużywać alkoholu lub środków psychoaktywnych.
Osoby z przewlekłym wypryskiem rąk są bardziej wrażliwe w kontaktach społecznych, odczuwają większy dyskomfort, są bardziej nieśmiałe, ale także wybuchowe i częściej reagują gniewem – podkreśla psycholog Anna Kędzierska, współautorka raportu.
