U nas zapłacisz kartą
Zespół Sjögrena a wypadanie włosów - Przyczyny, Objawy i Metody Leczenia
Przyczyna zespołu Sjögrena pozostaje nieznana
Trudno ocenić, jak często występuje zespół Sjögrena. Mówi się o kilku procentach w populacji, jednak obliczenia mogą być znacznie niedoszacowane, ponieważ w przypadku łagodnego przebiegu choroby diagnoza może w ogóle nie zostać postawiona. Zespół Sjögrena to układowa choroba tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym, dotycząca w większości kobiet, a szczyt zachorowań przypada na 40.-50. rok życia.
Jak w wielu innych chorobach autoimmunologicznych nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, jaka jest przyczyna kaskady zjawisk prowadzących do autoagresji układu immunologicznego. W przypadku ZS dochodzi m.in. do uszkodzenia nabłonków, hiperaktywacji limfocytów B i produkcji przeciwciał przeciwko komórkom własnego organizmu.
Wśród czynników, mających wpływ na rozwój tej choroby, wymienia się często niedobór estrogenów, infekcje wirusem Epsteina-Barr, ale też HCV i HIV, narażenie na promienie UV, obecność antygenów HLA-B8, HLA-DW3, HLA-DR3, DRw52.
Choroba dotyczy przede wszystkim gruczołów wydzielania zewnętrznego (nie tylko łzowych czy ślinianek, ale też oskrzeli lub przewodu pokarmowego), gdzie powstają nacieki zapalne — stąd dominujący objaw, jakim jest suchość. Jednak proces zapalny może się toczyć również w poszczególnych narządach: płucach, naczyniach (zapalenie naczyń), układzie nerwowym, zarówno obwodowym, jak i ośrodkowym.
Istnieje też wtórna postać zespołu Sjögrena, współistniejąca z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak RZS, toczeń rumieniowaty objawowy, towarzysząca chorobie Hashimoto czy autoimmunologicznej chorobie wątroby i stwardniającemu zapaleniu dróg żółciowych.
Zespół Sjögrena – diagnostyka
W diagnostyce zespołu Sjögrena istotna jest ocena gruczołów ślinowych i łzowych pod kątem ich zajęcia przez proces chorobowy. W ocenie ślinianek istotne znaczenie mają badanie ultrasonograficzne, kliniczna ocena ilości wydzielanej śliny, scyntygrafia i biopsja małych gruczołów ślinowych okolicy wargi dolnej.
W rozpoznaniu zajęcia gruczołów łzowych zastosowanie znajduje test Schirmera wykonywany przy pomocy odpowiednio przygotowanej bibuły umieszczanej częściowo pod powieką dolną z oceną wydzielania łez po upływie 5 minut oraz specjalistyczna ocena okulistyczna z badaniem z użyciem specjalnych barwników i oceną uszkodzeń spojówek i rogówki.
Ponadto wykonuje się badania obrazowe poszczególnych narządów w celu potwierdzenia lub wykluczenia obecności zmian chorobowych. Płuca pod kątem ich śródmiąższowego włóknienia ocenia się w badaniu TK wysokiej rozdzielczości, serce i osierdzie w badaniu echokardiograficznym, a narządy jamy brzusznej w badaniu ultrasonograficznym i tomografii komputerowej. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się podwyższone OB, niedokrwistość, obniżenie ilości płytek krwi i białych krwinek (leukocytów) . W badaniach profilu protein stwierdza się hipergammaglobulinemię .
Bardzo często obecne są przeciwciała przeciwjądrowe , u około połowy pacjentów czynnik reumatoidalny , a u kilkunastu / kilkudziesięciu procent chorych przeciwciała anty-Ro i anty-La. W przypadku uszkodzeń narządowych są one widoczne w badaniach.
Zespół Sjögrena – epidemiologia i podział
Zespół Sjögrena może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej diagnozuje się go u starszych pacjentów.
Kobiety chorują dziewięciokrotnie częściej niż mężczyźni.
Według klasyfikacji wyróżnia się:
- pierwotny zespół Sjögrena,
- wtórny zespół Sjögrena – występuje w przebiegu przewlekłych zakażeń wirusami (HCV, HIV, HTLV-1),
- naśladujący zespół Sjögrena – objawy rozwijają się w przebiegu innych stanów patologicznych, np. popromiennego uszkodzenia ślinianek po radioterapii okolicy głowy i szyi, amyloidozy, chłoniaków, gruźlicy itd. oraz pod wpływem działania niektórych leków, których efektem ubocznym jest powodowanie suchości błon śluzowych, np. aminotryptyliny, atropiny, leków przeciwhistaminowych I generacji czy choćby popularnego i powszechnie stosowanego przeciwbólowo tramadolu,
- choroby związane z zespołem Sjögrena – zespół Sjögrena może występować w przebiegu innych chorób autoimmunologicznych, zarówno układowych (np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy), jak i narządowo swoistych (np. cukrzyca typu I, autoimmunologiczne zapalenie wątroby).
Zespół Sjögrena – objawy
Pierwotny zespół Sjögrena często rozwija się podstępnie, a rozpoznanie jest stawiane na późnym etapie choroby, gdy obecne są już poważne zmiany narządowe. Taki stan wynika ze zwykle skąpoobjawowego wczesnego przebiegu oraz z niskiej specyficzności pierwszych objawów. Wśród najwcześniejszych symptomów wymienia si ę:
- zmęczenie,
- powiększenie gruczołów ślinowych,
- podwyższenie temperatury ciała (od stanu podgorączkowego po gorączkę),
- obecność objawu Raynauda, czyli zaburzenia naczynioruchowego przejawiającego się sekwencyjną zmianą barwy głównie palców dłoni i stóp w wyniku ekspozycji na niską temperaturę lub stres emocjonalny.
Ze względu na możliwość zajęcia przez chorobę niemal wszystkich narządów wachlarz objawów, jakie mogą wystąpić w jej przebiegu, jest niezwykle szeroki. Pośród symptomów wymienia się między innymi:
- objawy suchości (zarówno błon śluzowych, narządu wzroku, jak i skóry) – chory ma trudności w przełykaniu kęsów pokarmowych bez częstego ich popijania, odczuwa suchość w jamie ustnej, łatwo rozwija się próchnica zębów i stany zapalne. W obrębie narządu wzroku występują uczucie podrażnienia pod powiekami i często nawracające stany zapalne. W przypadku kobiet obecne mogą być świąd lub pieczenie w okolicach intymnych wynikające z suchości pochwy. Skóra również jest podrażniona i swędzi,
- powiększenie ślinianek,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- suchy kaszel, nawracające stany zapalne górnych dróg oddechowych, może pojawić się także śródmiąższowe włóknienie płuc,
- bóle i zapalenie stawów,
- bóle i zapalenie mięśni,
- zapalenia błon surowiczych – zapalenie osierdzia i zapalenie opłucnej,
- zapalenia naczyń,
- zmiany skórne – plamica, pokrzywka, rumień,
- zapalenie trzustki,
- kłębuszkowe zapalenie nerek,
- zapalenie tarczycy z jej nadczynnością lub niedoczynnością,
- zaburzenia połykania, refluks żołądkowo-przełykowy,
- neuropatie obwodowe z zespołami bólowymi,
- głuchota neurogenna,
- zaburzenia hematologiczne – niedokrwistość, małopłytkowość.
Zespół Sjögrena (zespół suchości): leczenie
W leczeniu uwaga jest skupiona na ochronie narządu wzroku, między innymi poprzez stosowanie tzw. sztucznych łez, składających się z metylocelulozy albo alkoholu poliwinylowego. Niekiedy stosuję się pilokarpinę, chlorochinę a czasem glikokortykosteroidy lub inne leki immunosupresyjne.
Lekarzem zajmującym się leczeniem choroby jest reumatolog.
Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.