U nas zapłacisz kartą
Alergia pokarmowa u dorosłych - Objawy skórne i ich znaczenie
Testy na alergię skórną. Kiedy najlepiej je wykonać?
W diagnostyce tego typu schorzeń wykonuje się testy skórne, które pozwalają określić, jakie konkretnie czynniki prowokują niepożądane reakcje układu odpornościowego.
Zastosowanie mają w tym przypadku przede wszystkim dwie metody:
- naskórkowe testy płatkowe (NTP) - wykonuje się je u pacjentów z podejrzeniem wyprysku kontaktowego. Na czym polegają? Na plecy przykleja się plastry nasączone określonymi alergenami. Najczęściej są to chrom, nikiel, kobalt, konserwanty, barwniki, leki oraz substancje zapachowe. Po 48 godzinach plastry są usuwane i wówczas dokonywany jest pierwszy odczyt. Drugi ma miejsce dzień później. Ocena jest dokonywana w trzypunktowej skali w zależności od zaobserwowanych objawów (brak / rumień / rumień i grudki / rumień, grudki i pęcherzyki),
- skórne testy punktowe (STP) - wskazaniem do ich wykonania jest podejrzenie atopowego zapalenia skóry, a także alergii na leki, pyłki, roztocza, składniki pokarmowe. Z technicznego punktu widzenia badanie polega na nałożeniu na skórę próbek różnych alergenów na skórę oraz substancji kontrolnych (histamina i sól fizjologiczna) a następnie nakłuciu tych miejsc. Po 20 minutach odczytuje się wynik. Na alergię wskazuje pojawienie się bąbla o średnicy przekraczającej rozmiary bąbla kontrolnego wywołanego działaniem histaminy. Typowe zestawy alergenów wykorzystywanych w tego typu badaniu zawierają m.in. pyłki drzew, traw i chwastów, a także roztocza kurzu, sierść i naskórek zwierząt domowych oraz grzyby pleśniowe. Niekiedy dodaje się do nich także próbki produktów żywnościowych.
Oprócz tego można wykonać też testy na alergie z krwi. W tym przypadku oznacza się przeciwciała klasy IgE skierowane przeciw konkretnych antygenom, co również stanowi potwierdzenie nieprawidłowego działania układu odpornościowego.
Testy skórne wykonywane w większych zestawach kosztują od 150 do nawet 350 złotych. W przypadku badań immunologicznych z krwi cena za sprawdzenie jednego tylko alergenu wynosi kilkadziesiąt złotych. Dobra wiadomość dla pacjentów jest taka, że wszystkie te badania można wykonać za darmo, jeśli tylko posiada się skierowanie od lekarza alergologa.
Alergia pokarmowa – objawy
Objawy alergii pokarmowej mogą pojawić się w różnym odstępie czasowym od spożycia produktu (od kilku minut do kilkunastu godzin), dlatego tak trudno jest stwierdzić, który pokarm wywołuje działania niepożądane. Warto też podkreślić, iż ten sam produkt może u różnych osób wywołać odmienne objawy kliniczne. Wśród najczęstszych objawów alergii pokarmowej wymienia się:
- Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego . Alergeny podrażniają błonę śluzową żołądka, co jest przyczyną nudności, wymiotów i bólu w nadbrzuszu. Po spożyciu pokarmów może wystąpić odbijanie, pieczenie gardła, rozlane bóle brzucha, biegunki z domieszką krwi i śluzu, zaparcia, wzdęcia, gazy o znacznym nasileniu i bardzo nieprzyjemnym zapachu, brak apetytu. Jeżeli pokarmy uczulające przyjmowane są regularnie, podrażnienie może przyjmować postać przewlekłych objawów dyspeptycznych .
- Dolegliwości związane z drogami oddechowymi . Pojawia się alergiczny nieżyt nosa, przejawiający się katarem o wodnistej konsystencji, kichaniem, czasem uczuciem niedrożności nosa. Niekiedy dochodzi do nieżytu gardła, krtani i objawów przypominających astmę, w tym nadmiernego skurczu oskrzeli i duszności.
- Zmiany w obrębie jamy ustnej – drobne owrzodzenia i zaczerwienienie błon śluzowych . Owrzodzenia mogą obejmować większe powierzchnie śluzówki, co jest przyczyną znacznych dolegliwości bólowych. Na dziąsłach mogą pojawiać się drobne, bolesne, białe plamki nazywane aftami. W cięższych przypadkach może dochodzić do obrzęku całej jamy ustnej, co znacznie utrudnia przyjmowanie pokarmów.
- Reakcje skórne: pokrzywka, wysypka,atopowe zapalenieskóry, świąd.
- Dolegliwości nieswoiste: osłabienie, przewlekłe zmęczenie, rozdrażnienie, zaburzenia snu.
W szczególnych przypadkach może wystąpić wstrząs anafilaktyczny, którego głównymi objawami są: ból głowy, wzrost częstości akcji serca, spadek ciśnienia tętniczego krwi, utrata przytomności oraz niebezpieczny skurcz oskrzeli. Wstrząs anafilaktyczny stanowi bezpośrednie zagrożenie życia, dlatego jego wystąpienie jest wskazaniem do podjęcia natychmiastowej interwencji lekarskiej.
Alergia pokarmowa: leczenie
Dieta eliminacyjna, czyli dieta całkowicie usuwająca z menu alergen, to jedyna skuteczna terapia w alergii pokarmowej. W trakcie jej trwania nie można jeść niczego, co zawiera alergen. Choć dieta eliminacyjna pomaga zlikwidować uciążliwe objawy, to jednak gdy jest źle zbilansowana, jej efektem mogą być niedobory witamin i minerałów, zwłaszcza wapnia, niezbędnych do prawidłowego rozwoju.
Dlatego pokarm wywołujący objawy alergii, np. mleko, trzeba zastąpić równoważnym pod względem wartości odżywczych, który jest dobrze tolerowany. Dieta eliminacyjna nie zawsze jest taka sama. Sposób jej prowadzenia zależy od wieku, a w przypadku dzieci - od sposobu karmienia. W przypadku dzieci karmionych wyłącznie piersią alergen musi usunąć ze swojej diety karmiąca mama.
W przypadku niemowląt karmionych sztucznie i uczulonych na białka mleka krowiego mleko modyfikowane zastępuje się hydrolizatami o wysokim stopniu hydrolizy, a jeśli to nie wystarczy, u malucha stosowana jest tzw. dieta elementarna, której podstawą jest mieszanina aminokwasów.
Eksperci zalecają, by dieta eliminacyjna trwała co najmniej 6-8 miesięcy, niekiedy jednak czas diety eliminacyjnej znacząco się wydłuża. Po upływie określonego przez lekarza czasu należy wykonać test prowokacji, który pozwoli ocenić, czy organizm malca toleruje już dany pokarm. W przypadku dzieci u blisko 80 proc. maluchów z alergią pokarmową taka tolerancja pojawia się przed upływem 5. roku życia.
Wiele zależy jednak od tego, czy dziecko jest uczulone na jeden alergen, czy też mamy do czynienia z tzw. alergią wielopokarmową, bo w jej przypadku tolerancja na kolejne alergeny nie następuje jednocześnie.
W niektórych przypadkach, np. w przypadku ciężkiej alergii na substancje obecne w wielu produktach spożywczych, których eliminacja jest uciążliwa lub wręcz niemożliwa, stosuje się również metody odczulania, w tym doustną immunoterapię polegającą na podawaniu – w ściśle wyznaczonym czasie – produktów zawierających alergen. Początkowo jego ilości są śladowe, lecz w trakcie trwania terapii wzrastają.
Przyczyny alergii pokarmowej – co powoduje alergię pokarmową?
Na ten moment nie można jednoznacznie stwierdzić, co jest dokładną przyczyną alergii pokarmowej, jednak istnieje kilka czynników mających wpływ na jej pojawienie się.
Czynniki / Przyczyny alergii pokarmowej:
- Predyspozycje genetyczne – objawy alergii częściej występują u osób, w których rodzinie odnotowano przypadki uczulenia na pokarmy.
- Obecność innej alergii – osoby uczulone na inne alergeny (np. wziewne) mają predyspozycje do pojawienia się alergii pokarmowej.
- Nieodpowiednia dieta matki w okresie ciąży – zbilansowana dieta ciężarnej ma ogromny wpływ na prawidłowy rozwój układu immunologicznego dziecka.
- Nawyki żywieniowe – od sposobu obróbki żywności oraz nawyków żywieniowych charakterystycznych dla danych populacji zależy ryzyko wystąpienia alergii pokarmowych.
- Dym tytoniowy – dzieci ciężarnych palących papierosy lub wystawionych na ekspozycję dymu tytoniowego mogą mieć predyspozycje do zachorowania na astmę.
- Zanieczyszczenie powietrza – badania udowodniły, że smog może nie tylko intensyfikować objawy alergii, ale i sam być alergenem 1 .
- Niedobór witaminy D3 – niedostateczna ekspozycja na promienie słoneczne czy brak suplementacji witaminy D3 w okresie prenatalnym wpływa na kondycję układu autoimmunologicznego dziecka.
Co to jest alergia pokarmowa?
Według definicji, alergia pokarmowa to niepożądana reakcja organizmu w postaci powtarzalnych i odtwarzalnych objawów po spożyciu (nawet niewielkiej ilości) wybranych produktów, które u zdrowych osób nie wywołują żadnych dolegliwości. Słowo alergia powstało z połączenia dwóch słów pochodzących z języka greckiego: „allos”- zmieniony oraz „ergon” – reakcja. Przyczyną alergii pokarmowej jest nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego, który rozpoznaje substancje zawarte w pokarmie jako obce i uruchamia kaskadę mechanizmów mających za zadanie unieszkodliwić alergen.
Alergia pokarmowa jest jedną z powszechniej występujących chorób. Ma to związek z rozwojem cywilizacyjnym, w wyniku którego organizm narażony jest na coraz większą ilość substancji potencjalnie uczulających (barwniki, konserwanty żywności, emulgatory, preparaty modyfikujące smak). Alergia pokarmowa stanowi poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego, nazywana jest „drugą falą epidemii” po astmie. Szacuje się, że alergia pokarmowa może dotyczyć nawet 10 proc. populacji.
Termin alergia często niesłusznie stosowany jest wymiennie z pojęciem nietolerancja pokarmowa. U podłoża alergii pokarmowej leżą mechanizmy immunologiczne, natomiast nietolerancja pokarmowa jest związana z nieimmunologiczną odpowiedzią organizmu. Do nietolerancji pokarmowych należą m.in nietolerancja laktozy i glutenu oraz nieprawidłowe wchłanianie węglowodanów. Symptomy alergii pokarmowej i nietolerancji są bardzo podobne, a więc i trudne do odróżnienia.
