U nas zapłacisz kartą
Alergia pokarmowa - Wysypka u dorosłych - Przyczyny, Objawy i Sposoby Leczenia
Alergia pokarmowa: diagnoza
Diagnostyka alergii pokarmowej nie jest prosta. Zazwyczaj jej pierwszym etapem jest szczegółowy wywiad lekarski, który może pomóc lekarzowi ocenić, czy w rodzinie występuje genetyczna predyspozycja do alergii (bo wówczas ryzyko, że pacjent mógł ją odziedziczyć, wynosi kilkadziesiąt proc.). Dalsze postępowanie zależy od stopnia nasilenia objawów i od wieku pacjenta.
- Diagnostyka alergii pokarmowej u niemowląt.U najmłodszych dzieci wykorzystywany jest zwykle test eliminacji i prowokacji (tzw. otwarta próba prowokacji lub – od nazwiska wynalazcy – test Goldmana) polegający na całkowitym wycofaniu z diety podejrzanego pokarmu (na przykład mleka) na okres co najmniej dwóch, a jeszcze lepiej czterech tygodni.Czas trwania testu zależy od postaci alergii, np. w przypadku objawów skórnych eliminacja powinna trwać cztery tygodnie. Jeśli w tym czasie objawy ustąpią, a po ponownym wprowadzeniu pokarmu do diety wrócą i będą identyczne, jak wcześniej, można mówić o sukcesie, czyli o identyfikacji alergenu.
- Diagnostyka alergii pokarmowej u dzieci.U starszych dzieci przeprowadzane są inne testy: zależnie od wskazań może to być oznaczenie we krwi swoistych IgE przeciw alergenom (mechanizmy IgE zależne biorą udział w około 50 proc. przypadków alergii pokarmowych), punktowe i płatkowe testy skórne, czy też podwójnie ślepa próba prowokacji kontrolowanej placebo (DBPCFC, duble blind, placebo controlled food challenge), kiedy to ani rodzic, ani osoba oceniająca wynik testu nie wiedzą, jaki alergen został do niego użyty. Takie testy przeprowadza się najczęściej w szpitalach ze względu na możliwość wystąpienia reakcji anafilaktycznej. Testy na alergię z krwi wykonuje się dopiero u niemowląt powyżej 6. miesiąca życia (u młodszych dzieci poziom przeciwciał może być jeszcze za niski), testy punktowe i płatkowe zazwyczaj przeprowadzane są u dzieci powyżej 4. roku życia.
- Diagnostyka alergii pokarmowej u dorosłych.Alergia pokarmowa u dorosłych jest trudna do zdiagnozowania, nie ma jednej metody diagnostycznej, która wskazałaby właściwy alergen, dlatego trzeba zwykle wykonać kilka testów alergicznych. Pierwszym ich typem są testy z kilkunastoma najczęściej uczulającymi alergenami pokarmowymi, bez względu na rodzaj manifestujących się objawów. Kolejnym testem jest oznaczenie swoistych IgE w surowicy krwi – ich wykrycie jest niepodważalnym dowodem istnienia uczulenia. W razie wątpliwości lekarz może również zlecić pokarmowe testy prowokacyjne, które polegają na podawaniu stopniowo zwiększanych ilości alergenu pokarmowego - aż do wystąpienia objawów klinicznych
Jak się objawia alergia pokarmowa?
Spożycie uczulającego pokarmu powoduje u chorego z alergią pokarmową objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, kurczowy ból brzucha, biegunkę), a także inne objawy towarzyszących chorób alergicznych (z atopowym zapaleniem skóry i wstrząsem anafilaktycznym włącznie). Niektóre dzieci z alergią pokarmową mają nawracające zakażenia dróg oddechowych, są rozdrażnione, źle śpią (zobacz: Objawy chorób alergicznych).
Uczulający pokarm może wywoływać różne objawy u różnych chorych (np. u jednej osoby biegunkę, a u innej wysypkę). Liczba uczulających pokarmów zwykle zwiększa się z wiekiem dziecka. Charakterystyczne jest złagodzenie objawów alergii po wycofaniu z diety określonego pokarmu (np. unikanie mleka) i ich nawrót po jego ponownym wprowadzeniu.
Rodzaje alergii pokarmowych
Istnieje kilka postaci alergii pokarmowej.
Zespół alergii jamy ustnej pojawia się u osób z jednoczesną alergią krzyżową na alergeny wziewne i alergeny pokarmów. W Polsce najczęściej dotyczy chorych z alergią na pyłek brzozy, u których po kilku minutach od zjedzeniu jabłka (a także marchwi, orzechów laskowych, brzoskwiń) pojawia się świąd, grudki i obrzęk w jamie ustnej. Podobne objawy po spożyciu pomidorów stwierdza się u chorych z alergią na pyłki traw, a po bananach – u tych z alergią na lateks.
Alergia pokarmowa może być przyczyną zapalenia błony śluzowej poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego, np. żołądka, jelita, a nawet zarzucania kwaśnej treści żołądka do przełyku (tzw. choroba refluksowa).
Najgroźniejszym przejawem alergii pokarmowej jest wstrząs anafilaktyczny. Szczególnie zagrożeni są chorzy na astmę, a do najczęściej wywołujących pokarmów powodujących wstrząs należą orzeszki ziemne, sezam, seler, jajo kurze oraz ryby i krewetki. Niekiedy dopiero intensywny wysiłek fizyczny wyzwala wstrząs po zjedzeniu jakiegoś pokarmu.
Objawy przypominające alergię pokarmową mogą powodować również znajdujące się w żywności mikroorganizmy czy toksyny. Za pseudoalergię pokarmową odpowiadają substancje dodawane do żywności (konserwanty, barwniki), a nawet jej naturalne składniki (np. tzw. aminy biogenne, takie jak histamina czy tyramina). Nadmierne spożycie serów czy ryb zawierających histaminę może skutkować wystąpieniem pokrzywki, zasłabnięciem, nudnościami, wymiotami, biegunką, bólem głowy, a nawet drgawkami. Tyramina, znajdująca się w czekoladzie, śledziach czy czerwonym mięsie, może wyzwalać migrenowy ból głowy, kołatanie serca i wzrost ciśnienia krwi.
Jak lekarz ustala diagnozę?
Podobnie jak w przypadku innych typów alergii, najistotniejszym elementem w rozpoznawaniu alergii pokarmowej jest wywiad. Lekarz zapyta o rodzaj pokarmu powodującego objawy, po jakim czasie pojawia się reakcja na pokarm i w jakiej sytuacji (np. u niektórych chorych wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego może sprzyjać wysiłek) oraz czy Ty lub Twoi krewni chorujecie na inne choroby alergiczne.
W trakcie badania lekarz skupi się na poszukiwaniu oznak chorób alergicznych.
Alergia pokarmowa - badania
Najważniejszym badaniem w rozpoznawaniu alergii pokarmowej jest próba prowokacyjna, w trakcie której pod kontrolą lekarza podaje się choremu uczulający go pokarm i obserwuje, czy dojdzie do wystąpienia objawów. W praktyce stosuje się także dietę eliminacyjną, pozbawioną uczulającego pokarmu – zanikanie objawów po wprowadzeniu tej diety i ich ponowne pojawianie się w przypadku spożycia uczulającego pokarmu są dowodem na występowanie alergii.
Dodatni wynik testów skórnych z alergenami określonych pokarmów nie zawsze potwierdza rolę tego alergenu w powstawaniu alergii pokarmowej, istotniejszy jest wynik ujemny, pozwalający ją wykluczyć. Stosuje się także oznaczanie miana IgE swoistych. Inne badania wykonuje się rzadziej (np. biopsję błony śluzowej przewodu pokarmowego) lub mają one znaczenie jedynie pomocnicze (np. pomiar liczby eozynofili we krwi lub całkowitego miana IgE).