Alergia pokarmowa - Wysypka u dorosłych - Przyczyny, Objawy i Sposoby Leczenia

Co to jest alergia pokarmowa i jak często występuje?

Alergia pokarmowa, mylona z nietolerancją pokarmową, to „nadgorliwa” reakcja organizmu na spożytą żywność. Organizm uczulonego rozpoznaje dany składnik jako wrogi, w efekcie czego następuje szereg mechanizmów prowadzących do nadmiernej produkcji histaminy. To właśnie ona odpowiada za procesy zapalne powodujące dolegliwości wpływające na komfort, a nawet życie pacjenta.

Jak często występuje alergia pokarmowa? Jak podaje Europejska Akademia Alergologii i Immunologii Klinicznej – aż 17 milionów Europejczyków, w tym 3,5 miliona dzieci, cierpi na zespół objawów występujących po spożyciu wybranych pokarmów. 8% z nich narażone jest na anafilaksję – uogólnioną reakcję nadwrażliwości zagrażającą życiu.

Organizacje zdrowia alarmują, że alergie pokarmowe to coraz częściej występujący problem, który wciąż przybiera na sile.

Jak się objawia alergia pokarmowa?

Spożycie uczulającego pokarmu powoduje u chorego z alergią pokarmową objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, kurczowy ból brzucha, biegunkę), a także inne objawy towarzyszących chorób alergicznych (z atopowym zapaleniem skóry i wstrząsem anafilaktycznym włącznie). Niektóre dzieci z alergią pokarmową mają nawracające zakażenia dróg oddechowych, są rozdrażnione, źle śpią (zobacz: Objawy chorób alergicznych).

Uczulający pokarm może wywoływać różne objawy u różnych chorych (np. u jednej osoby biegunkę, a u innej wysypkę). Liczba uczulających pokarmów zwykle zwiększa się z wiekiem dziecka. Charakterystyczne jest złagodzenie objawów alergii po wycofaniu z diety określonego pokarmu (np. unikanie mleka) i ich nawrót po jego ponownym wprowadzeniu.

Rodzaje alergii pokarmowych

Istnieje kilka postaci alergii pokarmowej.

Zespół alergii jamy ustnej pojawia się u osób z jednoczesną alergią krzyżową na alergeny wziewne i alergeny pokarmów. W Polsce najczęściej dotyczy chorych z alergią na pyłek brzozy, u których po kilku minutach od zjedzeniu jabłka (a także marchwi, orzechów laskowych, brzoskwiń) pojawia się świąd, grudki i obrzęk w jamie ustnej. Podobne objawy po spożyciu pomidorów stwierdza się u chorych z alergią na pyłki traw, a po bananach – u tych z alergią na lateks.

Alergia pokarmowa może być przyczyną zapalenia błony śluzowej poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego, np. żołądka, jelita, a nawet zarzucania kwaśnej treści żołądka do przełyku (tzw. choroba refluksowa).

Najgroźniejszym przejawem alergii pokarmowej jest wstrząs anafilaktyczny. Szczególnie zagrożeni są chorzy na astmę, a do najczęściej wywołujących pokarmów powodujących wstrząs należą orzeszki ziemne, sezam, seler, jajo kurze oraz ryby i krewetki. Niekiedy dopiero intensywny wysiłek fizyczny wyzwala wstrząs po zjedzeniu jakiegoś pokarmu.

Objawy przypominające alergię pokarmową mogą powodować również znajdujące się w żywności mikroorganizmy czy toksyny. Za pseudoalergię pokarmową odpowiadają substancje dodawane do żywności (konserwanty, barwniki), a nawet jej naturalne składniki (np. tzw. aminy biogenne, takie jak histamina czy tyramina). Nadmierne spożycie serów czy ryb zawierających histaminę może skutkować wystąpieniem pokrzywki, zasłabnięciem, nudnościami, wymiotami, biegunką, bólem głowy, a nawet drgawkami. Tyramina, znajdująca się w czekoladzie, śledziach czy czerwonym mięsie, może wyzwalać migrenowy ból głowy, kołatanie serca i wzrost ciśnienia krwi.

Alergia u dorosłych – skąd się bierze?

Mechanizm powstawania alergii jest zawsze taki sam. Istnieje szereg substancji, które dla organizmu zdrowego człowieka są zupełnie neutralne i pozostają niezauważone. U alergików sprawa ma się zupełnie inaczej – ich układ odpornościowy odczytuje te substancje, nazywane alergenami, jako zagrożenie dla zdrowia i, jeśli znajdzie się w kontakcie z nimi, wdraża protokół obronny. Skutkiem tego są typowe dla alergii dolegliwości. W zależności od jej rodzaju, może to być katar, kichanie, łzawienie oczu, kaszel, duszności, problemy z oddychaniem, ból gardła, zmiany skórne, a także problemy ze strony układu pokarmowego. W dalszej części omówimy najpopularniejsze alergeny i objawy, jakie mogą powodować.

Do najpowszechniejszych alergenów odpowiedzialnych za powstawanie alergii u dorosłych należą:

  • pyłki roślin (głównie traw, drzew i kwiatów),
  • sierść, ślina i naskórek zwierząt domowych,
  • roztocza kurzu domowego,
  • detergenty, konserwanty i substancje zapachowe dodawane do kosmetyków,
  • pleśń,
  • niektóre pokarmy (najczęściej uczula białko mleka krowiego, orzechy, soja, jajka, cytrusy, truskawki, gluten, ryby i skorupiaki),
  • metale (głównie nikiel).

Alergia pokarmowa u niemowląt i dzieci

Uczulenie na dane pokarmy może występować już u kilkutygodniowych niemowląt, ponieważ jest to spowodowane przenikaniem niektórych alergenów do mleka matki. Dlatego też istotna jest obserwacja nawyków żywieniowych kobiety i reakcji ze strony układu immunologicznego dziecka.

Najczęstsze objawy alergii pokarmowej u niemowląt i dzieci:

  • objawy skórne – swędząca i sucha skóra, wysypka na twarzy, na zgięciach kolan i łokci
  • symptomy ze strony układu oddechowego – katar, kaszel, przezroczysta wydzielina z nosa, obrzęk błon śluzowych
  • symptomy ze strony układu pokarmowego – wymioty, biegunki, ulewanie, kolki, krew w stolcu

Najczęstsze pokarmy uczulające dzieci i niemowlęta:

  • mleko krowie
  • jajka
  • orzechy
  • ryby i owoce morza
  • pszenica

Rozszerzanie diety dziecka powinno odbywać się stopniowo, aby w razie pojawienia się objawów uczulenia, rozpoznać alergizujący składnik.

Przyczyny alergii pokarmowej

Za powstawanie alergii pokarmowej odpowiadają czynniki genetyczne (mutacja w genie kodującym białko filagrynę, które pełni ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu bariery skórnej i nabłonka) oraz środowiskowe, takie jak: zanieczyszczenie środowiska, narażenie na dym tytoniowy, wiek matki karmiącej i jej dieta. Co ciekawe, istnieje zależność między częstością występowania alergii pokarmowych, a porą roku: dzieci urodzone jesienią i zimą częściej chorują na alergie pokarmowe, co tłumaczy się niższą syntezą witaminy D, która ma działanie modulujące na układ immunologiczny.

9 nawyków nasilających objawy alergii. Może niektóre dotyczą ciebie?

Do chorób o podłożu alergicznym zalicza się alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry, pokrzywkę, astmę, obrzęk naczynioruchowy, wyprysk kontaktowy, alergię pokarmową oraz reakcje anafilaktyczne.

Czytaj dalej...

Ryzyko wystąpienia objawów nadwrażliwości na miód jest również nieco wyższe w przypadku osób uczulonych na jad pszczeli sporadycznie może się zdarzyć, że w słoiku miodu znajdą się mikroskopijne fragmenty ciał pszczół oraz cząsteczki samego jadu.

Czytaj dalej...

W ciężkich przypadkach pokrzywki szczególnie gdy dojdzie do obrzęku naczynioruchowego lekarz może zdecydować o podaniu doustnych glikokortykosteroidów te w maści przepisuje się bardzo rzadko - stosuje się je możliwie krótko, bo ich stosowanie wiąże się z licznymi skutkami ubocznymi.

Czytaj dalej...

Ważna jednak jest także codzienna pielęgnacja przesuszonej i swędzącej skóry - zwykle zaleca się natłuszczanie jej i nawilżanie za pomocą kosmetyków z grupy emolientów emulsje do kąpieli, kremy, maści, lotiony.

Czytaj dalej...