U nas zapłacisz kartą
Co to jest liszaj i jak się różni od łuszczycy?
Spis treści:
- Co warto wiedzieć o łuszczycy?
- Problemy osób z łuszczycą
- Krótka historia choroby
- Przyczyny łuszczycy
- Łuszczyca – odmiany
- Objawy łuszczycy
- Kto choruje na łuszczycę?
- Łuszczycowe zapalenie stawów
- Diagnozowanie i leczenie łuszczycy
- Rady dla chorych na łuszczycę
Łuszczyca (łac. psoriasis) to przewlekła, nawracająca choroba układowa o podłożu autoimmunologicznym. Pojawia się u osób w każdym wieku, w jednakowym stopniu dotyka kobiety i mężczyzn. Może mieć różne nasilenie i nie zawsze tak samo reaguje na leczenie. W Polsce choruje na nią już około miliona osób. W przeciwieństwie do innych chorób układowych, np. cukrzycy, widoczna jest niestety gołym okiem, jej objawy manifestują się bowiem przede wszystkim na skórze.
Diagnozowanie i leczenie łuszczycy
Rozpoznanie choroby następuje na podstawie stwierdzenia charakterystycznych zmian skórnych w typowych dla łuszczycy lokalizacjach, a w przypadku wątpliwości lekarz może zlecić biopsję ze zmiany do oceny histopatologicznej. Choć diagnoza zazwyczaj nie jest trudna, terapia to znacznie większe wyzwanie, i to zarówno dla lekarzy dermatologów, jak i reumatologów.
Większość pacjentów choruje na łuszczycę łagodną, a zmiany obejmują mniej niż 10 proc. powierzchni ciała – takie osoby mogą być leczone wyłącznie miejscowo. W terapii łuszczycy stosuje się m.in.:
- preparaty keratolityczne z mocznikiem i kwasem salicylowym,
- preparaty dziegciowe,
- cygnolinę (ditranol),
- glikokortykosteroidy miejscowe,
- preparaty z pochodnymi witaminy D3, z kwasem salicylowym lub z antybiotykiem.
Cięższy przebieg choroby wymaga terapii skojarzonej – prócz leków miejscowych stosuje się leczenie ogólne, np. za pomocą fototerapii i fotochemioterapii, terapii cytostatykami, lekami immunosupresyjnymi czy retinoidami.
Leczenie ogólne również zarezerwowane jest dla cięższych postaci łuszczycy. Stosuje się wtedy:
- metotreksat,
- cyklosporynę A,
- acytretynę.
Nową klasę preparatów działających na określone cytokiny biorące udział w immunopatogenezie łuszczycy stanowią leki biologiczne. Terapia jest jednak zarezerwowana dla pacjentów z najcięższymi postaciami choroby i po innych rodzajach terapii.
Lekarze zwracają uwagę na niewystarczającą liczbę ośrodków specjalizujących się w leczeniu łuszczycy, przez co pacjenci kwalifikujący się do terapii biologicznej nierzadko muszą pokonywać pół kraju, by odbywać obowiązkowe wizyty kontrolne.
Problemem są także bardzo restrykcyjne kryteria włączania pacjentów do programów lekowych (obecnie do terapii lekami biologicznymi kwalifikują się jedynie pacjenci, u których stosowano co najmniej dwie różne metody terapii, bądź pacjenci, u których występują przeciwwskazania do stosowania terapii ogólnej lub u których wystąpiły działania niepożądane uniemożliwiające jej dalsze stosowanie) oraz zbyt krótki czas trwania programów lekowych (kontynuacja możliwa jest dopiero po nawrocie objawów).
Objawy łuszczycy
W każdej chorobie o podłożu autoimmunologicznym organizm z niewiadomego powodu zaczyna atakować i niszczyć własne tkanki. W łuszczycy pospolitej, czyli najczęściej występującej odmianie choroby, zmiany dotyczą przede wszystkim komórek skóry. Cykl odnowy zdrowego naskórka trwa około 28 dni, gdyż tyle czasu potrzebują keratynocyty (komórki naskórka), by ulec podziałowi, dojrzeć, przesunąć się ku powierzchni skóry, a w końcu złuszczyć i zwolnić miejsce dla kolejnych komórek. U osób chorych na łuszczycę cały ten proces trwa zaledwie 3 do 5 dni, przez co martwe komórki nie nadążają ze złuszczaniem się i zaczynają tworzyć grubą warstwę przypominającą łuski.
Zmiany najczęściej pojawiają się:
- na łokciach i kolanach,
- na skórze głowy,
- w dolnej części pleców (okolicy lędźwiowej),
- na paznokciach.
Pierwsze objawy łuszczycy to zazwyczaj niewielkie, płaskie, swędzące grudki. W zależności od stopnia zaawansowania i typu choroby kolor grudek może zmieniać się od różowego do brunatnoczerwonego, zmiany mogą też zlewać się w ogniska plackowate. Powierzchnia zmian zazwyczaj pokryta jest srebrzystą, nawarstwiającą się łuską, czyli blaszką łuszczycową.
Czasami zmiany pojawiają się w miejscu dawnych ran, blizn, po tatuażu. Zmianom skórnym może towarzyszyć łuszczyca paznokci. Zdarza się też, że jest ona jedynym objawem choroby – rozpoznać ją można po niewielkich wgłębieniach w płytce, czasem również jej żółknięciu, łamliwości oraz gromadzeniu się złuszczonych komórek pod paznokciami.
Jakie są pierwsze objawy łuszczycy?
Łuszczyca to choroba, która dotyka osób w różnym wieku. Pierwsze objawy łuszczycy pojawiają się w wieku nastoletnim, do 25 roku życia, a drugi wysiew ma miejsce po 40 roku życia. Wczesne zmiany mają od 1 mm do 2 cm objętości i przeważnie możemy je zaobserwować na głowie, kolanach, łokciach lub dłoniach. W pełni rozwinięte wykwity szerzące się obwodowo, mogą osiągać wielkość nawet kilku centymetrów i są pokryte mocno przylegającymi łuskami o srebrzystym odcieniu.
Wyróżnia się dwa podstawowe typy łuszczycy pod względem dwóch szczytów zachorowań:
- łuszczyca typu I – występująca najczęściej od 20 do 40 roku życia, zdarzają się jednak przypadki występowania już od wieku 10 lat. Jest to typ młodzieńczy, najczęściej powiązany z dziedziczeniem autosomalnym dominującym. Może mieć ciężki przebieg, a w 80 % zauważa się obecność antygenu HLA Cw6.
- łuszczyca typ II – występująca między 50 a 70 rokiem życia. Łuszczyca dorosłych ma dużo łagodniejsze objawy oraz proces postępowania, rzadko występuje rodzinnie, natomiast częściej notuje się obecność antygenów HLA B44 i Cw4.
Łuszczyca może objąć całe ciało chorego, albo przyjąć postać małych grudek zlokalizowanych jedynie gdzieniegdzie. Diagnozowana jest na podstawie lokalizacji i rodzaju zmiany. Bardzo wiele osób cierpi przy tym również na intensywne swędzenie skóry. Szacuje się, że około 60% – 70% chorych na łuszczycę walczy również ze świądem.
Jak wygląda łuszczyca skóry? Podstawowym objawem łuszczycy jest grudka łuszczycowa będąca wypukłą zmiana na skórze, przeważnie czerwonego koloru. Widoczne są okrągłe lub owalne grudki o różnej wielkości, które obejmują duże powierzchnie ciała. Zmiany łuszczycowe najczęściej pokryte są srebrzystą łuską, wyraźnie odgraniczoną od zdrowej skóry. Łuski te sa bardzo łamliwe i ulegają złuszczeniu – stąd właśnie pochodzi nazwa choroby.
Choroby współistniejące z łuszczycą
U chorych na łuszczycę stwierdza się większe niż w populacji ogólnej, związane z uogólnionym stanem zapalnym ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych (cukrzyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze) oraz chorób układu krążenia (miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zawał serca, udar mózgu). Choroba znacząco obniża jakość życia pacjentów, negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie i stosunki międzyludzkie, co zwiększa ryzyko depresji.
Charakterystycznym objawem łuszczycy są specyficzne zmiany skórne wynikające z zaburzonego procesu regeneracji naskórka. W początkowej fazie choroby występuje wykwit pierwotny – to wyraźnie odgraniczona, czerwonobrunatna grudka o drobnopłatowej, złuszczającej się powierzchni. Może mieć wielkość od łebka szpilki do wykwitu o średnicy 1–2 cm. Zmiany w pełni rozwinięte, tzw. tarczki są większe (średnicy nawet kilku centymetrów) i pokryte mocno przylegającymi srebrzystymi łuskami, czyli blaszkami łuszczycowymi. Po zdrapaniu łuski ukazuje się błyszcząca, jakby pokryta woskiem powierzchnia (objaw świecy stearynowej) oraz drobne kropelkowate krwawienia (objaw Auspitza).
Łuszczycy może towarzyszyć świąd, głównie w okresie zaostrzenia zmian skórnych.
Fot. 1. Zmiany skórne w łuszczycy
Typowa lokalizacja zmian to łokcie, kolana, owłosiona skóra głowy i okolica lędźwiowo-krzyżowa. W rzadkich przypadkach zmiany obejmują całą powierzchnię skóry.
Dla aktywnej postaci łuszczycy charakterystyczny jest objaw Koebnera – zmiany łuszczycowe występują po upływie 6–12 dni wzdłuż linii zadrapania naskórka.