U nas zapłacisz kartą
Czy Liszajec jest zaraźliwy? Mit czy Fakty?
Łuszczyca – przyczyny, objawy, leczenie
Łuszczyca jest niezakaźną, przewlekłą, ogólnoustrojową chorobą zapalną, która charakteryzuje się specyficznymi zmianami skórnymi wynikającymi z nadmiernego rogowacenia naskórka.
Dotyczy około 2% populacji w Europie i Stanach Zjednoczonych, w Azji i Afryce występuje rzadziej. Częstość występowania łuszczycy w populacji polskiej określa się na ok. 3%.
- genetyczne – m.in. polimorfizm genu HLA-Cw6
- immunologiczne – zaburzenia funkcjonowania zlokalizowanych w naskórku komórek Langerhansa oraz mechanizmy zależne od limfocytów T, zwłaszcza subpopulacji Th1 i Th17
- środowiskowe – infekcje, niektóre leki (m.in. przeciwmalaryczne, beta-blokery, cymetydyna, niesteroidowe leki przeciwzapalne), stres, palenie tytoniu, picie alkoholu, ciąża i poród, menopauza.
- typ I wykazuje silny związek z predyspozycją genetyczną, rozpoczyna się zwykle przed 40. rokiem życia, często w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym, cechuje go cięższy przebieg w porównaniu z typem II, trudniej reaguje na leczenie
- typ II to tzw. łuszczyca dorosłych, zaczyna się zazwyczaj między 50. a 70. rokiem życia.
Dziedziczenie łuszczycy ma charakter wielogenowy. Ryzyko zachorowania na łuszczycę dziecka zdrowych rodziców wynosi 1–2%, gdy na łuszczycę choruje jedno z rodziców wzrasta do 10–20%, przy obojgu rodzicach chorych na łuszczycę sięga 50–70%.
Łuszczyca skóry głowy
To choroba skóry przewlekła, nawrotowa o charakterze zapalno – proliferacyjnym. Uważa się, że jest to jedno z najczęstszych genetycznie uwarunkowanych schorzeń, które dotyka około 2 % populacji w Europie. Cechuje się występowaniem grudek i blaszek pokrytych dużą ilością srebrzystobiałej łuski, które ustępują bez pozostawienia śladu, blizn. Normalny czas życia komórki skóry trwa około 28 dni, kiedy od najniższej warstwy podstawowej przechodzą do górnych części naskórka, stopniowo ulegając procesowi keratynizacji, aby stać się martwą komórką zrogowaciała. Normalnie ten proces jest niezauważalny, a martwe komórki zrogowaciałe oddzielają się od skóry niepostrzeżenie. Jednak w łuszczycy skóry głowy nowe komórki skóry zbyt szybko migrują na jej powierzchnię, nie w ciągu 28 dni, czasem nawet już po 7 dniach, tworząc przez to grube warstwy nieprawidłowo złuszczonego naskórka. Przebieg łuszczycy może być bardzo różny, od zajęcia jedynie owłosionej skóry głowy, nielicznych ognisk, do postaci ciężkich, zajmujących większość powierzchni skóry i stawy. Na ciele zmiany najczęściej pojawiają się na kolanach, łokciach, rękach lub dolnej części pleców. Łuszczyca występuje zarówno u osób dorosłych (do 3%) jak i dzieci, młodzieży (0,5 – 1%).
Podstawowym znaczeniem podczas różnicowania choroby jest morfologia kliniczna, wywiad rodzinny oraz badanie histopatologiczne.
Przyczyny łuszczycy skóry głowy
Dokładna przyczyna do tej pory nie jest poznana. Niewątpliwą rolę odgrywa tło genetyczne, immunologiczne, środowiskowe jak stres, urazy, ukąszenia owadów, używki, leki. Coraz częściej wskazuje się na rolę komórkowych i molekularnych mediatorów łuszczycy. Przez wielu autorów podkreślany jest szczególnie układ odpornościowy i jest traktowana jako zapalna choroba autoimmunologiczna z udziałem komórek T CD4 i komórek dendrytycznych. Bezpośredni wpływ na rozwój ognisk łuszczycowego zapalenia skóry ma prawdopodobnie aktywacja interleukiny 17, interferonu 𝜸, czynnika martwicy nowotworów i interleukiny 22. Poza stanem zapalnym towarzyszącym chorobie klasyczny jest nieprawidłowy, przyspieszony proces proliferacji naskórkowej. Występuje zjawisko parakeratozy, charakteryzujące się obecnością jąder komórkowych w komórkach warstwy rogowej naskórka przez wspomniany przyspieszony
proces rogowacenia.
Tło genetyczne
Tło genetyczne wskazuje rodzinne występowanie łuszczycy u 70% bliźniąt jednojajowych, a jeśli choroba występuje u obydwu rodziców to u dziecka wystąpi z prawdopodobieństwem do 70%.
Wyróżniamy 2 typy łuszczycy
- Typ 1 – związany z dziedziczeniem autosomalnych dominującym. Początek zazwyczaj w młodym wieku, przed 40 rokiem życia. Charakteryzuje się rozległymi zmianami, nie stwierdza się łuszczycy krostkowej.
- Typ 2 – początek zazwyczaj między 50 a 70 rokiem życia.
Dotychczas nie jest poznany gen odpowiedzialny za powstawanie łuszczycy, natomiast u chorych stwierdza się różne geny, które w wyniku współdziałania tworzą podłoże, na które oddziałują różne czynniki środowiskowe.
Tło immunologiczne
Łuszczyca skóry głowy w literaturze naukowej jest traktowana jako zapalna choroba autoimmunologiczna przez co wkład układu odpornościowego w jej patogenezę jest istotą. Przemawia za tym aktywacja limfocytów T wraz z wieloma cytokinami prozapalnymi. Antygen zaś do tej pory nie został odkryty.
Leczenie miejscowe
- preparaty keratolityczne zawierające 5–10% kwasu salicylowego lub mocznika – powodują zmniejszenie ilości łusek, poprawiają przenikanie innych preparatów
- dziegcie (pochodne węgla kamiennego) – używane są głównie w postaci maści i past, mają właściwości antyproliferacyjne
- cygnolina – stosowana głównie w tzw. leczeniu minutowym, w stężeniach 0,5-2%, rozpoczynając od małych stężeń i zwiększając je w zależności od reakcji skóry, preparat jest nanoszony na skórę na kilka minut, a następnie zmywany
- glikokortykosteroidy – mają silne właściwości przeciwzapalne, antyproliferacyjne i immunomodulujące, ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych związanych z nieprawidłowym stosowaniem tych preparatów, należy je stosować wyłącznie pod kontrolą lekarza
- analogi witaminy D3 (kalcypotriol, takalcytol) – preparaty te dają dobre efekty terapeutyczne przy mniejszych działaniach niepożądanych w porównaniu z miejscowo stosowanymi kortykosteroidami.
- fototerapia – polega na ekspozycji na światło ultrafioletowe wytwarzane przez specjalne lampy (wykorzystuje się promieniowanie wąskopasmowe UVB 311nm), musi przebiegać pod nadzorem przeszkolonego personelu
- fotochemioterapia – inaczej terapia PUVA (Psoralen Ultra-Violet A), to naświetlanie promieniowaniem UVA po podaniu psolarenu, leku światłouwrażliwiającego
- metotreksat – jest to najczęściej stosowany w łuszczycy lek cytostatyczny, przed jego włączeniem należy wykonać podstawowe badania laboratoryjne, morfologię krwi z rozmazem, badanie czynności nerek oraz wątroby, RTG klatki piersiowej oraz przeprowadzić ogólne badanie lekarskie, lek może być przyjmowany wyłącznie pod kontrolą lekarza
- cyklosporyna A – to silnie działający lek immunosupresyjny skuteczny we wszystkich postaciach łuszczycy, jednak ze względu na nefrotoksyczność wskazany jest głównie w przypadkach łuszczycy szczególnie rozległej i opornej na inne metody leczenia, podawanie wiąże się z koniecznością monitorowania parametrów laboratoryjnych oraz ciśnienia tętniczego krwi
- retinoidy – normalizują proliferację i różnicowanie keratynocytów oraz ograniczają stan zapalny, wskazane są do stosowania w łuszczycy krostkowej, ponieważ mają działanie teratogenne, kobiety w wieku rozrodczym mogą je przyjmować tylko równocześnie, stosując antykoncepcję, którą muszą utrzymać jeszcze przez 2 lata po zakończeniu leczenia, najczęściej występujące objawy niepożądane to suchość ust, nosa, oczu, błon śluzowych oraz wypadanie włosów
- leki biologiczne – są to preparaty działające na określone cytokiny, które biorą udział w immunopatogenezie łuszczycy, podawane są w iniekcjach, podskórnie lub dożylnie, w ostatnich latach do leków starszej generacji – inhibitorów TNF-α dołączyły inhibitory interleukiny 17 oraz najnowsze, inhibitory interleukiny 23, leki biologiczne są podawane w ramach programów lekowych.
