U nas zapłacisz kartą
Wszystko, co musisz wiedzieć o raku płaskonabłonkowym in situ
Jakie są czynniki ryzyka rozwoju raka płaskonabłonkowego skóry?
Do najważniejszych czynników sprzyjających zachorowaniu na raka płaskonabłonkowego skóry należą: uwarunkowania genetyczne (mutacje niektórych genów oraz związane z nimi zespoły przebiegające ze zwiększoną skłonnością do występowania różnych nowotworów złośliwych), promieniowanie ultrafioletowe (głównie UVB), ekspozycja na promieniowanie słoneczne (zwłaszcza w dzieciństwie), podeszły wiek (ponieważ uszkadzające działania wielu czynników kumuluje się przez wiele lat życia), płeć męska, jasna karnacja skóry (tzw. fototyp I i II skóry wg WHO), przewlekłe leczenie zmniejszające odporność (stosowane np. u osób, którym przeszczepiono narządy) lub choroby przebiegające z upośledzeniem odporności (np. zakażenie HIV), obecność przez wiele lat rozległych blizn (zwłaszcza po oparzeniach) lub niegojących się ran (np. w przebiegu zespołu pozakrzepowego w nogach).
Rak płaskonabłonkowy skóry występuje najczęściej na odsłoniętych okolicach ciała: na twarzy, plecach, ramionach lub górnej wardze. Nowotwór ten może przypominać rogowaciejącą, łuszczącą się zmianę, często owrzodzoną i pokrytą strupem, może też przybierać postać guzka, owrzodzenia, grudki, płaskiego lub wyniosłego nacieku itp. Czasem może być źródłem mniej lub bardziej intensywnego krwawienia albo w jego obrębie może sączyć się płyn (jasny, klarowny lub mętny).
W przypadku podejrzenia raka płaskonabłonkowego skóry należy całą zmianę wyciąć chirurgicznie i zbadać pod mikroskopem (jeśli jej wielkość na to pozwala). Jeśli podejrzana zmiana jest duża, lekarz zazwyczaj pobiera wycinek (tj. wycina w znieczuleniu miejscowym fragment z pogranicza nowotworu i zdrowej skóry).
Jeśli istnieje podejrzenie zajęcia regionalnych węzłów chłonnych, należy wykonać USG tej grupy węzłów i ewentualnie biopsję cienkoigłową największych węzłów, aby w ten sposób potwierdzić zaawansowanie choroby.
Ponadto, tak jak w przypadku innych nowotworów złośliwych, w razie potwierdzenia rozpoznania raka należy przeprowadzić odpowiednią diagnostykę obrazową w poszukiwaniu przerzutów odległych.
Jak leczyć raka płaskonabłonkowego skóry?
Na wybór metody leczenia raka płaskonabłonkowego skóry wpływa stopień zaawansowania choroby. W przypadku zmian, które zostaną wykryte we wczesnym stadium, wystarczające okazuje się chirurgiczne usunięcie zmiany z odpowiednim marginesem zdrowej tkanki. Dzięki zabiegowi, który wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, możliwe jest ograniczenie ryzyka związanego z powstawaniem przerzutów do węzłów chłonnych i ważnych organów wewnętrznych. Zabieg nie jest skomplikowany i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Jeżeli zmiana była rozległa, to można wykonać zabieg pozwalający na przywrócenie skórze estetycznego wyglądu. Plastyka skóry stosowana jest przede wszystkim w przypadku zmian nowotworowych, które naciekają w głąb, bo po ich wycięciu widoczny jest duży ubytek tkanek. Leczenie raka płaskonabłonkowego, który dał przerzuty, uwzględnia zastosowanie radio lub chemioterapii, a także usunięcie zaatakowanych przez nowotwór węzłów chłonnych.
Zapobieganie nawrotom raka płaskonabłonkowego wiąże się z koniecznością redukcji negatywnego wpływu na skórę wszystkich czynników ryzyka. Oznacza to, że konieczne jest unikanie promieniowania UV oraz dbanie o prawidłową ochronę skóry przed jego działaniem. Należy pamiętać o konieczności rezygnacji z kąpieli słonecznych oraz długiego przebywania na słońcu w godzinach południowych i popołudniowych. Aby zapobiegać nawrotom raka płaskonabłonkowego, trzeba także chronić skórę przed częstymi urazami i kontaktem z chemikaliami. Zalecane są częste kontrole zdrowia węzłów chłonnych oraz poddawanie diagnostyce każdej zmiany, która pojawia się na skórze i może wskazywać na to, że nowotwór uległ wznowieniu.
Czym jest rak in situ?
Rak in situ (od łacińskiej nazwy określany skrótem CIS) jest miejscową zmianą znajdującą się w obrębie nabłonka. Oznacza to, że w określonym miejscu tworzy się skupisko nieprawidłowych komórek, które zaczynają się w sposób nietypowy namnażać. Naciek taki nie uszkadza i nie penetruje innych tkanek. Granicą dla niego jest błona podstawna nabłonka – zwarta, cienka warstwa tkanki łącznej, która stanowi konstrukcyjną podporę dla komórek. Mogą one na niej tworzyć struktury jedno- lub wielowarstwowe. Rak staje się inwazyjny (naciekający), kiedy nowotwór narusza tę błonę i jego komórki zaczynają przenikać do innych tkanek (np. warstwy mięśniowej szyjki macicy). Rak in situ najczęściej tworzy struktury o płaskiej powierzchni, które mają jednak makroskopowo inny wygląd, niż otaczający je prawidłowy nabłonek. Typowymi elementami może być: pogrubienie nabłonka, przebarwienie lub nieprzejrzystość, twarda powierzchnia, złuszczanie się powierzchownych warstw. W przypadku przewodowego raka in situ gruczołu piersiowego (ductal carcinoma in situ, DCIS) zmiana może przybierać formę niewielkiego guzka o średnicy kilku milimetrów. Przy dokładnym badaniu i dogodnej lokalizacji może on jednak, mimo niewielkich rozmiarów, zostać zauważony.
- hipertrofia – przerost prawidłowego nabłonka, namnażanie się komórek o prawidłowej strukturze, które może wynikać np. z oddziaływania hormonów na nabłonek trzonu macicy,
- dysplazja – w której pojedyncze komórki zdradzają nietypowe cechy, takie jak np. nieprawidłowa wielkość, odmienna od normalnej struktura jądra, zwiększone tempo podziałów,
- atypia – komórki są duże, wielokształtne, o różnej wielkości, struktura i ilość jąder komórkowych może być zmienna, widoczne są cechy chaotycznych, szybkich podziałów,
- transformacja rakowa – widoczne jest znaczne nasilenie zmian atypowych, zaburzeniu ulega cała makroskopowa budowa nabłonka, widoczny jest chaos i liczne nieprawidłowości w podziałach komórkowych.
Czym charakteryzuje się rak płaskonabłonkowy skóry?
Wśród charakterystycznych cech raka płaskonabłonkowego wymienia się:
- częste przerzuty (do okolicznych węzłów chłonnych, płuc, mózgu, kości),
- intensywne naciekanie otaczających tkanek,
- przybiera postać drobnych grudek, zaczerwienionych, złuszczających się i pokrytych strupem, następnie zwiększa rozmiary i przybiera formę rogowaciejącą, pacjent często podaje, że zaciął się przy goleniu i do tej pory rana nie chce się zagoić,
- tendencja do rozpadu,
- częste owrzodzenia na powierzchni,
- wałowaty brzeg, brak perełkowatej obwódki,
- świąd, ból, krwawienie,
- występuje zwykle pojedynczo, może pojawiać się w każdym miejscu (ważne: bardzo często rozwija są na granicy skóry i błony śluzowej – okolice warg, narządów płciowych).
