U nas zapłacisz kartą
Wszystko, co musisz wiedzieć o raku płaskonabłonkowym in situ
Jakie są czynniki ryzyka rozwoju raka płaskonabłonkowego skóry?
Do najważniejszych czynników sprzyjających zachorowaniu na raka płaskonabłonkowego skóry należą: uwarunkowania genetyczne (mutacje niektórych genów oraz związane z nimi zespoły przebiegające ze zwiększoną skłonnością do występowania różnych nowotworów złośliwych), promieniowanie ultrafioletowe (głównie UVB), ekspozycja na promieniowanie słoneczne (zwłaszcza w dzieciństwie), podeszły wiek (ponieważ uszkadzające działania wielu czynników kumuluje się przez wiele lat życia), płeć męska, jasna karnacja skóry (tzw. fototyp I i II skóry wg WHO), przewlekłe leczenie zmniejszające odporność (stosowane np. u osób, którym przeszczepiono narządy) lub choroby przebiegające z upośledzeniem odporności (np. zakażenie HIV), obecność przez wiele lat rozległych blizn (zwłaszcza po oparzeniach) lub niegojących się ran (np. w przebiegu zespołu pozakrzepowego w nogach).
Rak płaskonabłonkowy skóry występuje najczęściej na odsłoniętych okolicach ciała: na twarzy, plecach, ramionach lub górnej wardze. Nowotwór ten może przypominać rogowaciejącą, łuszczącą się zmianę, często owrzodzoną i pokrytą strupem, może też przybierać postać guzka, owrzodzenia, grudki, płaskiego lub wyniosłego nacieku itp. Czasem może być źródłem mniej lub bardziej intensywnego krwawienia albo w jego obrębie może sączyć się płyn (jasny, klarowny lub mętny).
W przypadku podejrzenia raka płaskonabłonkowego skóry należy całą zmianę wyciąć chirurgicznie i zbadać pod mikroskopem (jeśli jej wielkość na to pozwala). Jeśli podejrzana zmiana jest duża, lekarz zazwyczaj pobiera wycinek (tj. wycina w znieczuleniu miejscowym fragment z pogranicza nowotworu i zdrowej skóry).
Jeśli istnieje podejrzenie zajęcia regionalnych węzłów chłonnych, należy wykonać USG tej grupy węzłów i ewentualnie biopsję cienkoigłową największych węzłów, aby w ten sposób potwierdzić zaawansowanie choroby.
Ponadto, tak jak w przypadku innych nowotworów złośliwych, w razie potwierdzenia rozpoznania raka należy przeprowadzić odpowiednią diagnostykę obrazową w poszukiwaniu przerzutów odległych.
Rak płaskonabłonkowy skóry: objawy
Rak płaskonabłonkowy ma zwykle postać łuszczących się czerwonych plam, owrzodzeń, obwałowanych zmian z centralnym wgłębieniem lub brodawek, które mogą się pokrywać strupem lub krwawić. Może przybierać postać guzka, strupka, owrzodzenia, grudki, płaskiego lub wyniosłego nacieku. Ze zmiany może sączyć krew lub płyn. Charakterystyczne jest uniesienie brzegów zmiany, które tworzą małe wały oraz naciekanie podstawy. Może również występować świąd lub pieczenie zmiany skórnej. Ten typ raka skóry rozwija się najczęściej na odsłoniętych okolicach ciała: na twarzy, plecach, ramionach, górnej i wardze, okolicy oczodołów. Charakterystyczną cechą raka kolczystokomórkowego jest wzrost przez coraz głębsze naciekanie – zmiana skórna może pozornie nie zmieniać swojej wielkości, ale powiększa się w głąb skóry. ZOBACZ: Skóra po lecie: Znamiona, które mogą świadczyć o czerniak
Wstępnego rozpoznania raka dokonuje lekarz pierwszego kontaktu lub lekarz dermatolog. W przypadku podejrzenia raka płaskonabłonkowego skóry wycina się całą zmianę chirurgicznie i bada pod mikroskopem. Jeśli zmiana jest duża, lekarz pobiera wycinek. Jeśli istnieje podejrzenie zajęcia węzłów chłonnych, wykonuje się USG i ewentualnie biopsję cienkoigłową. Dodatkowo wykonuje się diagnostykę w celu wykrycia bardziej odległych przerzutów, w tym USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej, tomografię komputerową klatki piersiowej.
Co warto wiedzieć o raku płaskonabłonkowym skóry? – rokowania, kto choruje
Jak już zostało wspomniane, rak płaskonabłonkowy skóry diagnozowany jest przede wszystkim u osób z jasną karnacją. Od wielu lat obserwowany jest wzrost liczby diagnozowanych przypadków tego nowotworu złośliwego, co ma związek m.in. ze zmianą trybu życia oraz „modą” na korzystanie z kąpieli słonecznych oraz solarium. Czynniki ryzyka, które w największym stopniu wpływają na rozwój raka płaskonabłonkowego skóry to m.in.:
- promieniowanie ultrafioletowe,
- jasna karnacja skóry,
- czynniki chemiczne,
- częsta ekspozycja na promieniowanie słoneczne w dzieciństwie,
- uwarunkowania genetyczne,
- przewlekłe leczenie zmniejszające odporność.
Czynnikiem, który zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu płaskonabłonkowego skóry, jest przede wszystkim promieniowanie słoneczne. Nowotwór ten wywodzi się zarówno z komórek nabłonkowych, jak i komórek ulegających rogowaceniu na skutek ekspozycji ciała na promienie słoneczne. Ryzyko rozwoju raka kolczystokomórkowego zwiększają również choroby przebiegające z niedoborami odporności na skutek działania procesu chorobowego, stosowanego leczenia farmakologicznego, a także stosowania niektórych procedur medycznych. Odporność ulega znacznemu osłabieniu np. po przeszczepach narządów, co ma związek ze stosowaniem leczenia, które ma na celu uniknięcie odrzucenia przeszczepu. Warto pamiętać, że przewlekłe narażenie skóry na działanie promieniowania UV, a także substancji chemicznych i toksyn, które obecne są np. w dymie papierosowym, zwiększa ryzyko rozwoju raka płaskonabłonkowego na skórze oraz na granicy skóry i błon śluzowych. U nałogowych palaczy tytoniu oraz osób nadużywających alkoholu, rak płaskonabłonkowy często powstaje w okolicy warg.
Rak płaskonabłonkowy najczęściej pojawia się u osób w średnim i podeszłym wieku, co ma związek z długotrwałym wpływem na organizm czynników wyzwalających rozwój choroby. Na rozwój nowotworu w szczególności narażone są odsłaniane partie ciała oraz skóra, która ma przewlekły kontakt np. z chemikaliami i innymi substancjami o mutagennym działaniu. Na rozwój raka skóry narażone są także osoby, których skóra ulega częstym uszkodzeniom mechanicznym np. podczas golenia zarostu na twarzy. Rak płaskonabłonkowy może także utworzyć się na podłożu blizn.