U nas zapłacisz kartą
Alergie i zmiany skórne - jak je rozpoznać i leczyć?
Testy na alergię skórną. Kiedy najlepiej je wykonać?
W diagnostyce tego typu schorzeń wykonuje się testy skórne, które pozwalają określić, jakie konkretnie czynniki prowokują niepożądane reakcje układu odpornościowego.
Zastosowanie mają w tym przypadku przede wszystkim dwie metody:
- naskórkowe testy płatkowe (NTP) - wykonuje się je u pacjentów z podejrzeniem wyprysku kontaktowego. Na czym polegają? Na plecy przykleja się plastry nasączone określonymi alergenami. Najczęściej są to chrom, nikiel, kobalt, konserwanty, barwniki, leki oraz substancje zapachowe. Po 48 godzinach plastry są usuwane i wówczas dokonywany jest pierwszy odczyt. Drugi ma miejsce dzień później. Ocena jest dokonywana w trzypunktowej skali w zależności od zaobserwowanych objawów (brak / rumień / rumień i grudki / rumień, grudki i pęcherzyki),
- skórne testy punktowe (STP) - wskazaniem do ich wykonania jest podejrzenie atopowego zapalenia skóry, a także alergii na leki, pyłki, roztocza, składniki pokarmowe. Z technicznego punktu widzenia badanie polega na nałożeniu na skórę próbek różnych alergenów na skórę oraz substancji kontrolnych (histamina i sól fizjologiczna) a następnie nakłuciu tych miejsc. Po 20 minutach odczytuje się wynik. Na alergię wskazuje pojawienie się bąbla o średnicy przekraczającej rozmiary bąbla kontrolnego wywołanego działaniem histaminy. Typowe zestawy alergenów wykorzystywanych w tego typu badaniu zawierają m.in. pyłki drzew, traw i chwastów, a także roztocza kurzu, sierść i naskórek zwierząt domowych oraz grzyby pleśniowe. Niekiedy dodaje się do nich także próbki produktów żywnościowych.
Oprócz tego można wykonać też testy na alergie z krwi. W tym przypadku oznacza się przeciwciała klasy IgE skierowane przeciw konkretnych antygenom, co również stanowi potwierdzenie nieprawidłowego działania układu odpornościowego.
Testy skórne wykonywane w większych zestawach kosztują od 150 do nawet 350 złotych. W przypadku badań immunologicznych z krwi cena za sprawdzenie jednego tylko alergenu wynosi kilkadziesiąt złotych. Dobra wiadomość dla pacjentów jest taka, że wszystkie te badania można wykonać za darmo, jeśli tylko posiada się skierowanie od lekarza alergologa.
Rodzaje alergicznych chorób skóry
Wśród najczęściej występujących alergicznych chorób skóry wymienia się:
- atopowe zapalenie skóry (AZS) – jest przewlekłą chorobą zapalną skóry predysponowaną genetycznie. Objawia się swędzącą i przesuszoną skórą zazwyczaj w obrębie zgięć kolan i łokci oraz na twarzy.
- pokrzywka alergiczna – choroba dająca takie symptomy jak swędzące zmiany na skórze, bąble otoczone zaczerwienioną skórą. Pokrzywce towarzyszyć może obrzęk naczynioruchowy w okolicy krtani powodujący chrypkę, a nawet problemy z oddychaniem.
- wyprysk kontaktowy (alergia kontaktowa) – choroba skóry spowodowana bezpośrednim kontaktem ciała z alergenem. Symptomy wyprysku to świąd oraz zmiany skórne – łuszczące się grudki i pęcherzyki po pęknięciu tworzące nadżerki.
Wykwity pierwotne
Plama
Fot. 1. Plamy (bielactwo nabyte), w centrum widoczna nadżerka pokryta strupem
Fot. 2. Plamy rumieniowe
Plama to zmiana zabarwienia skóry na ograniczonej powierzchni, leżąca w poziomie skóry, tj. niewyczuwalna przy dotyku. Plamy mogą mieć różną wielkość, kolor i lokalizację. Mogą też towarzyszyć im różne objawy – świąd, pieczenie, łuszczenie się skóry, nadmierne ucieplenie skóry w okolicy plamy. Jeśli plamy występują na całym ciele, mówimy o wysypce (lub osutce) i opisujemy jej cechy charakterystyczne, np. wysypka drobnoplamista (kiedy plamy są niewielkie). Plamy mogą się zlewać się w większe ogniska, a także ulegać ewolucji – zmiana skórna, która początkowo była np. grudką lub pęcherzem może się zmienić w plamę.
1. Plamy z zaburzeń ukrwienia
- plamy rumieniowe: małe, najczęściej liczne wykwity, mogące się zlewać i tworzyć zmiany o charakterze wielokolistym, obrączkowatym. Obserwuje się je często w przebiegu chorób zakaźnych (orda, różyczka, płonica) i w wysypkach (osutkach) polekowych
- rumienie są wykwitami większymi od plam rumieniowych. Mogą mieć charakter przelotny, czyli chwilowy, ustępujący bez leczenia – związane są ze zwiększonym przepływem krwi przez naczynia skórne (np. rumień emocjonalny, rumień wywołany przez związki naczyniorozszerzające) lub trwały – najczęściej w wyniku przekrwienia związanego ze stanem zapalnym, np.: odczyn fototoksyczny i fotoalergiczny, róża
- erytrodermia jest uogólnionym stanem zapalnym skóry. Skóra jest zaczerwieniona jednolicie na większej powierzchni, obrzęknięta z nadmiernym złuszczaniem naskórka. Częstymi objawami towarzyszącymi są świąd, niekiedy powiększenie węzłów chłonnych, podwyższona temperatura, dreszcze, złe samopoczucie.
Objawy alergii skórnej
Objawami alergii skórnej są przede wszystkim wypryski. Mają one postać zaczerwienionych grudek, które pojawiają się na skórze i dość szybko otwierają się oraz sączą. Poza grudkami może pojawić się silne swędzenie bądź pieczenie. Alergia skórna daje również objawy szorstkości i łuszczenia się skóry, a następnie stwardnienia i bolesnych pęknięć. Wysypki należą do jednych z podstawowych objawów, które wskazują na chorobę alergiczną. Pojawiają się jako reakcja organizmu na alergeny skórne, które działają drogą bezpośredniego kontaktu. Wysypki alergiczne mogą być jednak czasem wywoływane przez pokarmy i leki. Najczęściej występującą wysypką jest pokrzywka (urticaria). Mimo powszechności jej występowania trudno ustalić, co ją wywołuje. Jeśli występuje miejscowo, to prawdopodobnie została wywołana przez bezpośredni kontakt alergenu z danym obszarem skóry. Jeśli rozprzestrzenia się na całe ciało, to znaczy, że czynnik wyzwalający lub alergen przedostał się w jakiś sposób do krwiobiegu.
Wysypki alergiczne wywoływane są przez wiele czynników. Jednym z częstszych są rośliny. Trujący bluszcz, sumak i dąb to rośliny, których oleista żywica wyzwala reakcję, a u osób z silną alergią zadziwiająco niewielka ilość tej substancji może wywołać nieprzyjemną wysypkę. Czasem wystarczy dotknięcie odzieży lub zwierząt narażonych na ekspozycję. Drapanie się lub naruszanie pęcherzy nie powoduje rozprzestrzeniania się wysypki, ponieważ pęcherze nie zawierają żadnej drażniącej żywicy. Jednak nie powinno się tego robić, bo drapiąc zmiany skórne, wywołujemy ich podrażnienie. Najczęstszą jednak przyczyną uczuleń są kosmetyki i związki chemiczne. Reakcję mogą wyzwolić środki do makijażu, szminka, perfumy, farby do włosów, mydła, szampony. Czasami wystarczy kontakt z człowiekiem stosującym perfumy, żeby nastąpiła reakcja alergiczna. Ze związków chemicznych najbardziej uczulający jest formaldehyd. To substancja, która może się uwalniać w postaci bezwonnego gazu z takich przedmiotów, jak płyty okleinowe, izolacje, meble, dywaniki, odzież, a nawet ze spalin samochodowych. Inne częste przyczyny alergii to metale lub leki.
Co to jest alergia skórna?
Alergia skórna to uczulenie spowodowane kontaktem z alergenem. Mechanizmy powstawania alergii szczegółowo opisaliśmy w ostatnim artykule, w którym tłumaczyliśmy, jak organizm nadgorliwie reaguje na substancje będące dla zdrowego bezpiecznymi. Dla uczulonego jednak niewłaściwy krem, różne pokarmy, szklanka mleka, zmiana koloru włosów i inne mogą być przyczyną nadprodukcji histaminy odpowiedzialnej za uciążliwe objawy alergii skórnej. Dlatego ważne jest aby poznać jakie alergeny powodują objawy alergii. Ułatwi to unikanie alergenów co z kolei pozwoli ograniczyć czy nawet wyeliminować nieprzyjemne objawy alergii skórnej.
Przyczyną alergii skórnej jest najczęściej bezpośredni kontakt z alergenem – może to być wiele kosmetyków nowy krem do twarzy, farba do włosów czy tusz do rzęs, ale i złoty łańcuszek na szyi czy nawet okulary przeciwsłoneczne zawierające nikiel. Produkty te mogą być powodem np. wyprysku kontaktowego i nieprzyjemnych zmian skórnych, co z kolei może świadczyć o alergii na nikiel .
Częstym powodem wystąpienia alergii skórnej jest również spożycie pokarmów alergizujących – orzechów, mleka czy produktów w swoim składzie posiadających gluten – oraz wdychanie alergenów ( alergia wziewna ) w postaci pyłków czy oparów formaldehydu. Tak naprawdę nie ma reguły, co może wywołać alergię skórną, jednak poznanie przyczyny uczulenia będzie pierwszym i najważniejszym krokiem do złagodzenia objawów, a następnie wdrożenia leczenia.