U nas zapłacisz kartą
Sure, here it is -htmlCopy codeWspaniałe fotografie dolnej powieki w makijażu
Jak się objawia?
Rak kolczystokomórkowy ma najczęściej postać niegojącego się owrzodzenia lub nieprawidłowego nacieku/guza skóry w miejscu narażonym na działanie promieniowania słonecznego (np. skóra twarzy, rąk, tułowia). Występuje w dwóch postaciach: wrzodziejącej (guzek ma twarde, wałowate brzegi – bez perłowatego wyglądu – i głębokie owrzodzenie) oraz postać brodawkującą (zmiany na powierzchni są przerośnięte). Rak kolczystokomórkowy zwykle nie powoduje żadnych dolegliwości bólowych i bardzo często jest z tego powodu lekceważony.
Ryc. 2. Rogowiak kolczystokomórkowy powieki dolnej
Rogowacenie słoneczne występuje z reguły u narażonych na długotrwałe działanie promieniowania słonecznego osób w starszym wieku z jasną karnacją skóry. Zmiany przypominają okrągłe, łuszczące się, czerwone lub różowe plamy/płytki o fakturze papieru ściernego. Zmiany tego typu często występują na przedramionach, grzbietach dłoni, szyi, głowie i twarzy. W zależności od narażenia na działanie słońca mogą się powiększać lub cofać. Mniej więcej 1/4 zmian znika samoistnie w ciągu jednego roku, choć istnieje stała tendencja do powstawania nowych ognisk.
Rogowiak kolczystokomórkowy (keratoacanthoma). Dotychczas uznawano go za zmianę łagodną, jednak obecnie uważa się, że jest to niskozróżnicowany rak kolczystokomórkowy. W początkowym okresie, najczęściej na powiece dolnej, pojawia się grudka o zabarwieniu skóry, która szybko się rozwija, tworząc guzek z centralnym owrzodzeniem, z uniesionymi, podwiniętymi brzegami oraz kraterem wypełnionym keratyną (białkiem wytwarzanym przez keratynocyty). Rogowiak kolczystokomórkowy występuje najczęściej u chorych w średnim wieku i u osób starszych, częściej w przypadku upośledzenia odporności (immunosupresji).
Jakie są sposoby leczenia?
Wycięcie chirurgiczne stanowi leczenie z wyboru w każdym przypadku raka podstawnokomórkowego, raka kolczystokomórkowego wraz ze zmianami przedrakowymi i czerniaka. Omówiono je w osobnych rozdziałach (zob. Rak podstawnokomórkowy powiek, Zmiany barwnikowe powiek).
Leczenie gruczolakoraka gruczołu łojowego polega na rozległym wycięciu guza i przeprowadzeniu biopsji spojówki. Ma to na celu wykluczenie rozrostu pagetoidalnego, przy którym komórki nowotworowe nie tworzą guzka, ale rozprzestrzeniają się płasko w całej warstwie spojówki. W przypadku, gdy dojdzie do wzrostu pagetoidalnego, należy przeprowadzić krioterapię. Jeśli guz jest duży i nacieka poza przegrodę oczodołową, konieczna jest egzenteracja. Guzy te są oporne na radioterapię (napromieniowanie).
Leczenie mięsaka Kaposiego u chorych zakażonych ludzkim wirusem niedoboru odporności (human immunodeficiency virus – HIV) polega na leczeniu tego zakażenia (tzw. terapia antyretrowirusowa HAART). Stosuje się także chemioterapię ogólną. Leczenie miejscowe obejmuje m.in. takie metody, jak: radioterapia (naświetlanie) pojedynczymi małymi dawkami (dawkami frakcjonowanymi), wycięcie chirurgiczne, podawanie małych dawek leków cytostatycznych (np. winkrystyny, winblastyny lub bleomycyny) do wnętrza nowotworu czy krioterapia.
Jak często występuje?
Rak podstawnokomórkowy jest najczęstszym typem nowotworu występującym u człowieka, a zarazem najczęstszym złośliwym nowotworem skóry (w tym skóry powiek). Częstość jego występowania zależy m.in. od szerokości geograficznej czy odsetka ludzi rasy białej w populacji. Na przykład w Wielkiej Brytanii wynosi 100, a w Australii aż 788 przypadków na 100 tys. osób rocznie. Częstość występowania tego nowotworu zwiększa się po 40. roku życia. Zdecydowana większość (85%) wszystkich przypadków raka podstawnokomórkowego dotyczy skóry szyi i głowy, w tym powiek. Wśród wszystkich nowotworów złośliwych powiek rak podstawnokomórkowy stanowi 90–95%. Rak podstawnokomórkowy zajmuje powiekę dolną w 50–60% przypadków, kąt przyśrodkowy (zob. Budowa narządu wzroku) w 25–30%, powiekę górną w 15%, a kąt zewnętrzny (zob. Budowa narządu wzroku) u 5% chorych.
Rak podstawnokomórkowy występuje w kilku postaciach.
Postać wrzodziejąca charakteryzuje się obecnością opisanego wyżej guza, pośrodku którego znajduje się owrzodzenie.
Rzadsza jest postać włókniejąca (twardzinopodobna). Z reguły jest to delikatnie uniesiony, lity guz, którego brzegów nie można określić w badaniu klinicznym. Ten wariant raka jest znacznie bardziej agresywny.
Rak podstawnokomórkowy może zostać pomylony z przewlekłym zapaleniem brzegów powiek, ale to jego należy podejrzewać, gdy u chorego z pogrubieniem powieki dochodzi do utraty rzęs.