U nas zapłacisz kartą
Wszystko, co musisz wiedzieć o łuszczycy - Luszczyca.edu.pl
Łuszczyca – nie tylko nieprawidłowe złuszczanie
Choć do typowych objawów należą blaszki łuszczycowe pokryte łuską (łuszczyca zwyczajna, psoriasis vugaris), najczęściej zlokalizowane w obrębie skóry łokci, kolan i owłosionej skóry głowy – choroba może zajmować skórę całego ciała, z zewnętrznymi narządami płciowymi włącznie, a także powodować dolegliwości stawowe (w ok. 10-30%) – tkliwość, ból, obrzęk stawów, sztywność, prowadzące do deformacji i zaburzenia ruchomości. Zajęte mogą być zarówno drobne stawy np. rąk jak i duże (staw biodrowy, kręgosłup). Opisywane są również dolegliwości oczne: zapalenie zarówno skóry powiek jak i spojówek, jak w obrębie jamy ustnej: język geograficzny i zapalenie czerwieni wargowej.
Na rozwój choroby mają wpływ zarówno czynniki genetyczne (allele HLA-Cw6, HLA-B27, HLA-B13, HAL-B17, HLA-DR7, delecja fragmentów genów odpowiedzialnych za kopertę rogową: LLCE3C i LCD3B), jak i środowiskowe tj. stres (w blaszce łuszczycowej stwierdzano neurotransmitery produkowane pod wpływem stresu), alkohol, papierosy, urazy, infekcje – m.in. paciorkowcowe (angina), ale też gronkowcowe czy wirusowe tj. HIV oraz przyjmowane leki (lit, tetracykliny, leki przeciwmalaryczne i wiele innych). Łuszczycę może zaostrzyć odstawienie leków steroidowych stosowanych z innej przyczyny.
Objawy łuszczycy mają tendencję do pojawiania się i zanikania z zaostrzeniami zależnymi wspomnianych od czynników środowiskowych. Choroba może pojawić się już w dzieciństwie, lub w wieku dorosłym i trwa do końca życia w różnym stopniu nasilenia. Uważa się, że łuszczyca objawiająca się przed 40 rokiem życia wynika z dziedziczenia (prawdopodobieństwo wystąpienia łuszczycy u dziecka dwójki rodziców chorujących na łuszczycę jest dużo wyższe niż gdy choruje jeden rodzic). Łuszczyca objawiająca się po raz pierwszy po 40 r.ż. nie jest dziedziczona w ten sposób (co oznacza, że choroba może dotknąć każdego z nas w wieku dojrzałym, nawet jeśli nie znamy nikogo w naszej rodzinie, kto na łuszczyce dotychczas chorował).
Łuszczyca a styl życia
Duże znaczenie dla zmian skórnych charakterystycznych dla łuszczycy, w szczególności częstości nawrotów choroby czy czasu ich trwania, mają czynniki zewnętrzne, związane ze stylem życia chorego. W literaturze medycznej wskazuje się wiele tzw. wyzwalaczy łuszczycy, czyli czynników środowiskowych, mających wpływ na wystąpienie choroby. W wielu publikacjach, w których analizuje się wpływ poszczególnych czynników, na pierwszym miejscu wymieniane są alkohol oraz palenie tytoniu.
Zmiany chorobowe często występują, jako efekt przebytej choroby bakteryjnej bądź wirusowej o ostrym przebiegu. Każda choroba osłabia układ immunologicznego człowieka, a przez to staje się on bardziej podatny na atak innych wirusów, bakterii czy – jak w przypadku łuszczycy, osłabiony układ autoimmunologiczny nie może prawidłowo zwalczyć procesu chorobowego i choroba uaktywnia się.
Duże znaczenie dla wystąpienia rzutu choroby mają również niektóre leki, a największe znaczenie przypisuje się lekom z grup β-blokerów, soli litu, kortykosteroidów oraz leków przeciw malarycznych.
Do wystąpienia objawów choroby mogą się także przyczynić urazy mechaniczne, bądź stres. W tym także urazy mechaniczne związane z drapaniem, mającym na celu usunięcie łuski łuszczycowej.
Objawy choroby podlegają leczeniu miejscowemu, stosowane są maści oraz preparaty, których celem jest przyspieszenie usuwania naskórka objętego chorobą. Jednak trwające nieodpowiednio prowadzone leczenie również może spowodować, że skóra ponownie zostanie objęta procesem chorobowym. Dodatkowo, chorzy na łuszczycę cierpiący również na inne schorzenia skóry, często zmuszeni są do stosowania odpowiednich dla współistniejącego schorzenia leków, które mogą wywoływać zaostrzenia choroby. Leki te charakteryzują się w wielu przypadkach w początkowym etapie stosowania bardzo szybkim ustąpieniem objawów, jednak po ich odstawieniu obserwuje się nawrót dolegliwości.
Nie bez znaczenia pozostają również zaburzenia metaboliczne, wśród których najczęściej wskazuje się hiperlipidemię oraz nietolerancję glutenu. Wśród czynników środowiskowych, można wskazać również dietę.
Patogeneza łuszczycy nie jest do końca wyjaśniona, choć wiemy o niej całkiem sporo.
W badaniu histopatologicznym skóry z łuszczycą widoczny jest obfity naciek zapalny z limfocytów T promujący nieprawidłowe, przyspieszone rogowacenie naskórka: komórki z warstwy podstawnej do warstwy rogowej „wędrują” zbyt szybko (zamiast prawie 4 tygodni: tylko kilka dni), nie zdążą dojrzeć, utracić jądra i gromadzą się formując widoczną na powierzchni parakeratotyczną łuskę. Wspomniany proces zapalny wiąże się z nadmierną produkcją licznych cytokin: czynnika martwicy nowotworów-alfa (TNFa, Tumor Necrosis Factor a), interferon -gamma ( IFNg), IL-12 ( interleukina -12), IL-17, IL-22 i IL-23. Pod naskórkiem można znaleźć bogate utkanie poszerzonych naczyń w wydłużonych brodawkach skóry. Wiedza na temat aktywności cytokin w łuszczycy okazała się niezwykle przydatna w kontekście nowoczesnego leczenia – do czego wrócę w dalszej części tekstu.
Często wiele lat utrzymują się tylko pojedyncze blaszki, może nagle dochodzić do wysiewów drobnych grudek na całym ciele (np. po anginie), blaszek może przybywać, mogą zlewać się ze sobą zajmując coraz większe obszary skóry.
Gdy zajęte jest ponad 80% powierzchni ciała mamy do czynienia z erytrodermią, która często wymaga hospitalizacji. Zmianom skórnym może towarzyszyć świąd, a także ból – szczególnie w przypadku nasilonego stanu zapalnego lub w związku z urazem powodowanym drapaniem. W łuszczycy pacjenci nie gorączkują z wyjątkiem łuszczycy krostkowej uogólnionej (von Zumbush), która przed erą retinoidów systemowych i nowszych leków systemowych mogła kończyć się zgonem. Inne postaci łuszczycy krostkowej – łuszczyca dłoniowo-podeszwowa, czy też acrodermatitis continua Hallopeau, w której krostki występują na dystalnych częściach palców i w obrębie aparatu paznokciowego nie prowadzą do zgonu. Warto pamiętać, iż krostki w łuszczycy, choć wypełnione ropą – są jałowe (tzn. nie ma w nich bakterii).